Zasady i sposób wykonania na budowie zwykłej zaprawy murarskiej

Zaprawy zwykłe ogólnego stosowania przygotowuje się ze spoiwa (wapno i/lub cement) oraz wypełniacza w postaci kruszywa, czyli piasku o uziarnieniu zależnym od rodzaju i miejsca zastosowania zaprawy.
Zaprawa zwykła (murarska, tynkarska) może być przygotowana na budowie, ale należy pamiętać o przestrzeganiu określonych zasad.

Podstawową zasadą przy doborze zaprawy murarskiej jest zapewnienie jej odpowiedniej przyczepności do łączonych elementów murowych oraz to, aby wytrzymałość zaprawy nie była wyższa od wytrzymałości tych elementów.

Receptura zapraw zwykłych (tradycyjnych)

Receptury oparte są na proporcji objętościowej, najczęściej spoiwo : kruszywo = 1 : 3.
Proporcje te zmieniają się, jeżeli zaprawa ma mieć inne, określone właściwości.

Wytrzymałość zaprawy wzrasta wraz ze wzrostem zawartości cementu, Im bardzie wytrzymała jest zaprawa tym jest bardziej sztywna (mało odkształcalna) i krucha.

Wapno w zaprawie:

• poprawia urabialność zaprawy cementowej, dzięki czemu staje się ona plastyczna, łatwo się ją rozkłada i dobrze przylega do powierzchni elementów murowych;
• poprawia retencję wody;
• poprawia właściwości wiążące;
• po związaniu zapewnia jej odpowiednią elastyczność i sprężystość.

W artykule na temat zwykłych zapraw murarskich omówiono, jakie właściwości mają zaprawy w zależności od proporcji składników użytych do ich wykonania

Zasady wykonania zaprawy na budowie

Zaprawa zwykła powinna być przygotowywana na budowie według określonych zasad (zgodnie z PN-EN 1996-2):

1. Sposób i czas mieszania powinny zapewnić odpowiednią konsystencję mieszanki o prawidłowych proporcjach;
2. Zaprawa powinna być przygotowywana i stosowana w temperaturze powietrza nie niższej niż + 5 °C;
3. Składniki zaprawy powinny być zgodne z tymi, jakie zostały przewidziane w projekcie lub przyjętej recepturze, a jeżeli ich producent określił ich termin przydatności do stosowania to ten termin nie może być przekroczony;
4. Nie należy stosować domieszek, dodatków ani pigmentów, jeśli nie podano ich w specyfikacji projektowej;
5. Składniki powinny być przechowywane w miejscach i w sposób, który nie będzie wpływał na ich zanieczyszczenie, obniżenie lub utratę właściwości, zgodnie z zaleceniami ich producentów;
6. Należy stosować odpowiednie mechaniczne urządzenia mieszające (np. betoniarka), chyba że w specyfikacji projektowej dopuszczono mieszanie ręczne;
7. Do przygotowania zaprawy potrzebne są (puste i czyste) betoniarka, pojemnik do dozowania surowców, naczynie do dozowania wody, łopata oraz pojemnik na gotową mieszankę;
8. Przez cały czas wykonywania zaprawy betoniarka powinna być uruchomiona;
9. Czas mieszania powinien być liczony od momentu umieszczenia wszystkich składników mieszanki w betoniarce;
10. Poszczególne partie zaprawy powinny być wykonywane w taki sam sposób i w takim samym czasie mieszane;
11. Przyjmuje się, że wystarczający jest czas mieszania od 3 do 5 minut po dodaniu wszystkich składników. Wyjątkiem są zaprawy o opóźnionym czasie wiązania, dla których czas mieszania nie powinien przekraczać 15 minut;
12. W przypadku stosowania środków napowietrzających przedłużony czas mieszania może prowadzić do nadmiernego napowietrzenia mieszanki, a poprzez to do zmniejszenia jej przyczepności i trwałości;
13. Do betoniarki należy wlać 2/3 wody potrzebnej do wykonania zaprawy o odpowiedniej konsystencji;
14. Do betoniarki należy wsypać spoiwo (składniki wiążące) wapno i/lub cement w proporcji objętościowej zgodnej z przyjętą recepturą;
15. Spoiwo należy tak długo mieszać w betoniarce, aby jego poszczególne składniki dobrze się wymieszały i połączyły z wodą, tak aby w powstałej zawiesinie nie było widocznych zbryleń;
16. Do betoniarki należy stopniowo dodać piasek;
17. Robocza konsystencja zaprawy jest uzyskiwana poprzez dodanie pozostałej części wody, przy czym należy zwrócić uwagę na to, aby odpowiedni długi czas mieszania wszystkich składników zaprawy, pozwolił na uzyskanie/utworzenie jednolitej masy;
18. Zaprawa powinna być mieszana w sposób zapewniający jej urabialność;
19. Do gotowej mieszanki może być dodana woda jedynie w celu uzupełnienia jej strat na skutek parowania;
20. Zaprawa powinna być zastosowana przed upływem określonego dla niej czasu użycia;
21. W przypadku, kiedy nieużyta zaprawa zaczęła wiązać, należy ją usunąć i w żadnym przypadku nie można jej mieszać ponownie.

Dobrej jakości zaprawa zawierająca wapno (w odpowiedniej ilości) daje się rozkładać, wyciska się spod układanych na jej warstwie elementów murowych i dobrze do nich przylega.

Zaprawy cementowe są mało plastyczne, kruche i słabo utrzymują wodę. Dlatego mają zastosowanie i powinny być stosowane w ściśle określonych warunkach i miejscach. Do polepszenia właściwości zapraw cementowych (np. urabialności), stosowane są domieszki napowietrzające (plastyfikatory). Przed zastosowaniem plastyfikatora należy sprawdzić jego współdziałanie z danym cementem oraz zachować dokładność dozowania i wymieszania. Aby wyeliminować ryzyko związane ze stosowaniem plastyfikatorów, należy zapewnić stałą kontrolę laboratoryjną przygotowywanej zaprawy. Jest to szczególnie ważne, ponieważ nieprawidłowe dozowanie domieszek i dodatków do zaprawy skutkuje problemami dopiero po jej stwardnieniu, a najczęściej po pewnym okresie użytkowania.