Wymagania ochrony przed hałasem w budynkach mieszkalnych
Budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby poziom hałasu na który będą narażeni użytkownicy, jak też ludzie znajdujący się w sąsiedztwie, nie stanowił zagrożenia dla ich zdrowia, a także umożliwiał im pracę, odpoczynek i sen w zadowalających warunkach.
Ochrona przed hałasem w budynkach mieszkalnych
Budynki mieszkalne, budynki zamieszkania zbiorowego i budynki użyteczności publicznej należy sytuować w miejscach najmniej narażonych na występowanie hałasu i drgań, a jeżeli one występują i ich poziomy będą powodować w pomieszczeniach tych budynków przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu i drgań, określonych w Polskich Normach dotyczących dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach oraz oceny wpływu drgań na budynki i na ludzi w budynkach, należy stosować skuteczne zabezpieczenia.
Należy pamiętać, że w nieprawidłowo zaprojektowanym i/lub wykonanym pod względem akustycznym budynku samo zastosowanie wyrobów o najlepszych właściwościach akustycznych, nie zapewni spełnienia wymagań ochrony przed hałasem!
Jak pokazuje praktyka źle zaprojektowanego i/lub wykonanego pod względem akustycznym budynku nie da się „naprawić”, a jeżeli już, to wiąże się to z niewspółmiernie wysokimi kosztami!
Przepisy i normy dot. ochrony przed hałasem w budynkach mieszkalnych
Podstawowym przepisem techniczno-budowlanym określającym wymagania dla budynków są Warunki techniczne. W dziale IX Ochrona przed hałasem i drganiami podano w sposób opisowy zakres i podstawowe sposoby ochrony przed hałasem. Zgodnie z tym pomieszczenia w budynkach należy chronić przed hałasem:
- Wewnętrznym instalacyjnym pochodzącym od instalacji i urządzeń stanowiących techniczne wyposażenie budynku (instalacje mogą być również źródłem drgań);
- Zewnętrznym przenikającym do pomieszczenia spoza budynku (np. jako hałas komunikacyjny powietrzny czy też drgania przenikające do budynku przez podłoże);
- Wewnętrznym (określanym jako hałas bytowy) powietrznym i uderzeniowym, wytwarzanym przez użytkowników innych mieszkań, lokali użytkowych lub pomieszczeń o różnych wymaganiach użytkowych;
- Pogłosowym, powstającym w wyniku odbić fal dźwiękowych od przegród ograniczających dane pomieszczenie.
Poziom hałasu oraz drgań w budynkach nie może przekraczać wartości dopuszczalnych, określonych w Polskich Normach:
PN-B-02151-2 Akustyka budowlana - Ochrona przed hałasem w budynkach – Część 2: Wymagania dotyczące dopuszczalnego poziomu dźwięku w pomieszczeniach
PN-B-02151-3 Akustyka budowlana - Ochrona przed hałasem w budynkach - Część 3: Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych.
PN-B-02151-4 Akustyka budowlana - Ochrona przed hałasem w budynkach - Część 4: Wymagania dotyczące warunków pogłosowych i zrozumiałości mowy w pomieszczeniach oraz wytyczne prowadzenia badań.
PN-B-2151-5 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach. Część 5: Wymagania dotyczące budynków mieszkalnych o podwyższonym standardzie akustycznym oraz zasady klasyfikacji.
Powinien być wyznaczony zgonie z Polskimi Normami przywołanymi w rozporządzeniu WT i dotyczącymi metod pomiaru poziomu dźwięku A w pomieszczeniach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w budynkach.
Wymaganie ograniczające emisję hałasu z budynku do otoczenia powiązane jest zarówno z dopuszczalnym poziomem hałasu w terenie, jak i dopuszczalnym poziomem hałasu w pomieszczeniach budynków zlokalizowanych na tym terenie. Dopuszczalne poziomy hałasu w terenie podane są w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.
W rozporządzeniu WT podano wytyczne i wskazówki dotyczące projektowania budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Wymagania dotyczące ochrony przed hałasem (w szczególności instalacyjnym) dotyczą zapewnienia odpowiedniego, do pory dnia i/lub nocy, poziomu hałasu w pomieszczeniach. Wymagania dotyczące ochrony przed hałasem zewnętrznym i wewnętrznym określają dopuszczalne poziomy izolacyjności akustycznej przegród nie mniejszych niż podane w normie PN-B-02151-3. Należy podkreślić, że dopuszczalne poziomy izolacyjności akustycznej, są niezależne od konstrukcji przegrody i nie mogą być pogorszone przez jej osłabienie przez bruzdy i wnęki, a także prowadzone w budynku przewody (np. kominowe) i kanały instalacyjne (w tym kanały wentylacyjne).
Normami określającymi obowiązkowe wymagania ochrony przed hałasem w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych są PN-B-02151-3 w zakresie izolacyjności akustycznej przegród budynków oraz PN-B-02151-2 określająca wymagania dotyczące dopuszczalnego poziomu dźwięku w pomieszczeniach.
Dodatkowo została opracowana i opublikowana norma PN-B-2151-5 umożliwiająca dobrowolną klasyfikację akustyczną budynków mieszkalnych wielorodzinnych, szeregowych i bliźniaczych o podwyższonym standardzie akustycznym oraz ustalono zasady klasyfikacji akustycznej tych budynków lub ich wydzielonych zwartych części. Określono 5 klas akustycznych budynku. Najniższa z nich (AQ -0) oznacza, że budynek spełnia wymagania standardowe (obowiązkowe), określone w PN-B-02151-2 oraz PN-B-02151-3 .
Ochrona przed hałasem wewnętrznym instalacyjnym w budynkach mieszkalnych
Stopień ochrony przed hałasem wewnętrznym instalacyjnym, pochodzącym od urządzeń technicznego wyposażenia budynku oraz innych źródeł hałasu, występujących w pomieszczeniach technicznych i usługowych zlokalizowanych w budynku, określa się za pomocą dopuszczalnego poziomu hałasu w pomieszczeniach chronionych.
Wymaganie wyrażane jest za pomocą poziomów równoważnych LAeq,nT oraz poziomów maksymalnych LAFmax,nT dźwięku A określanych zgodnie z PN-B-02151-2.
W PN-B-02151-2 oraz PN-B-02151-5 podane są dopuszczalne (maksymalne) poziomy dźwięku A hałasu pochodzącego z budynku w którym znajdują się oceniane pomieszczenia mieszkalne. Źródłem hałasu mogą być zarówno instalacje techniczne będące wyposażeniem tego budynku (np. urządzenia techniczne zlokalizowane na dachu), jak też od inne źródła hałasu w znajdujących się w nim pomieszczeniach technicznych i usługowych.
Ochrona przed hałasem zewnętrznym przenikającym do pomieszczenia z otoczenia budynku mieszkalnego
Stopień ochrony przed halsem przenikającym do pomieszczenia chronionego z otoczenia budynku określa się za pomocą minimalnej izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych określonej wskaźnikiem R’A,2, [dB]. Ta minimalna, wymagana izolacyjność akustyczna uzależniona jest od rodzaju i poziomu hałasu zewnętrznego. Izolacyjność akustyczną ściany zewnętrznej w budynkach mieszkalnych należy dostosować do poziomu hałasu zewnętrznego ocenianego odrębnie dla pory dnia i pory nocy i przyjąć tę wartość wskaźnika R’A,2, która jest większa. Zróżnicowanie wymagań w stosunku do ochrony pomieszczeń przed hałasem zewnętrznym wynika z konieczności zapewnienia odpowiednich warunków akustycznych w czasie snu.
Do obliczenia wskaźnika oceny przybliżonej izolacyjności akustycznej właściwej przegrody zewnętrznej R’A,2 (lub R’A,1 jeżeli zamiast widmowego wskaźnika adaptacyjnego Ctr przyjęto wskaźnik C) należy przyjmować wartości poziomu odniesienia LAeq,wew , [dB], zgodnie z zasadami podanymi w PN-B-02151-3.
Ochrona przed hałasem wewnętrznym bytowym powietrznym i uderzeniowym w budynkach mieszkalnych
Ochrona przed hałasem wewnętrznym bytowym powietrznym, przenikającym do poszczególnych mieszkań z innych pomieszczeń danego budynku
Minimalne wartości wskaźnika izolacyjności od dźwięków powietrznych R’A,1 (lub R’A,2), [dB], dla przegród oddzielających mieszkanie od pomieszczeń do niego przyległych, odpowiadające poszczególnym klasom akustycznym podane są w PN-B-02151-3 oraz PN-B-02151-5.
W przypadkach gdy wspólna część przegrody rozdzielającej pomieszczenia ma powierzchnię S < 10 m2, zamiast wskaźnika R’A,1 (lub R’A,2) należy stosować wskaźnik oceny wzorcowej różnicy poziomów DnT,A1 (lub DnT,A2), dB.
Należy zwrócić uwagę na to, że dla klas AQ-3 i AQ-4 w miejsce wskaźnika R’A,1 przyjęto wskaźnik R’A,2 bardziej restrykcyjny w zakresie niskich częstotliwości. Wynika to z tego ,że hałasy niskoczęstotliwościowe są najczęściej znacznie bardziej dokuczliwe dla użytkowników, a jednocześnie coraz częściej występują w budynkach mieszkalnych.
Ochrona przed hałasem wewnętrznym bytowym powietrznym w obrębie mieszkania
Dla budynków mieszkalnych, wymaganie normowe dla przegród w obrębie mieszkania dotyczy projektowego wskaźnika oceny izolacyjności akustycznej właściwej RA,1,R, [dB], bez uwzględnienia wpływu pośredniego przenoszenia dźwięków. Minimalne wartości wskaźnika RA,1,R dla przegród wewnętrznych w obrębie mieszkania podane są w PN-B-02151-3.
W normie nie określono wymagań dla drzwi, a wymaganie dotyczy wyłącznie części pełnej ściany działowej (bez drzwi). Należy pamiętać, że drzwi są bardzo istotnymi elementami, zazwyczaj w zdecydowany sposób pogarszającymi izolacyjność akustyczną całej przegrody.
Ochrona przed hałasem wewnętrznym bytowym uderzeniowym, przenikającym do poszczególnych mieszkań z innych pomieszczeń danego budynku
W PN-B-02151-3 oraz PN-B-02151-5 podane są dopuszczalne wartości wskaźników:
- ważonego wskaźnika przybliżonego znormalizowanego poziomu uderzeniowego L’n,w, dB, (wskaźnik poziomu uderzeniowego uwzględniający boczne przenoszenie dźwięków);
oraz
- projektowego ważonego wskaźnika znormalizowanego poziomu uderzeniowego Ln,w,R, dB, (wskaźnik odnoszący się do izolacyjności od dźwięków uderzeniowych stropu bez uwzględnienia pośredniego (również bocznego) przenoszenia dźwięków;
odpowiadające poszczególnym klasom akustycznym.
Ochrona przed hałasem pogłosowym w budynkach mieszkalnych
W normie PN-B-02151-4 nie określono wymagań ochrony przed hałasem pogłosowym w budynkach mieszkalnych. Wymagania takie zostały podane w PN-B-02151-5 jako dobrowolne i dotyczą tylko ochrony przed hałasem pogłosowym występującym na klatkach schodowych, korytarzach i innych wewnętrznych przestrzeniach komunikacji ogólnej w budynkach wielorodzinnych klas akustycznych AQ-1, AQ-2, AQ-3 i AQ4. Wymaganie te określono za pomocą chłonności akustycznej A, m2, określonych pomieszczeń zgodnie z PN-B-02151-4.
Przepisy i normy dot. ochrony przed hałasem w budynkach mieszkalnych
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
- PN-B-02151-2:2018-01 Akustyka budowlana - Ochrona przed hałasem w budynkach – Część 2: Wymagania dotyczące dopuszczalnego poziomu dźwięku w pomieszczeniach.
- PN-B-02151-3:2015-10 Akustyka budowlana - Ochrona przed hałasem w budynkach - Część 3: Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych.
- PN-B-02151-4:2015-06 Akustyka budowlana - Ochrona przed hałasem w budynkach - Część 4: Wymagania dotyczące warunków pogłosowych i zrozumiałości mowy w pomieszczeniach oraz wytyczne prowadzenia badań.
- PN-B-2151-5:2017-10 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach. Część 5: Wymagania dotyczące budynków mieszkalnych o podwyższonym standardzie akustycznym oraz zasady klasyfikacji.
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku