Zrównoważone wykorzystanie oceanów, mórz i zasobów morskich

Cel zrównoważonego rozwoju nr 14 wzywa do ochrony i zapewnienia zrównoważonego użytkowania oceanów, mórz i zasobów wodnych. Podejmowane działania powinny przyczynić się do zmniejszenia zanieczyszczenia mórz i oceanów, zakończenia przełowienia oraz do ochrony obszarów i ekosystemów morskich i przybrzeżnych.

Niniejszy artykuł jest kolejnym z cyklu raportów monitorujących realizację celów zrównoważonego rozwoju jakie wyznaczyła sobie Unia Europejska w ramach podpisanej przez UE i wszystkie kraje członkowskie Agendy ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Osiągnięcie celu, jakimi są czyste, zdrowe i wydajne wody mórz i oceanów, wymaga zintegrowanego podejścia, które w sposób kompleksowy uwzględnia różne presje i ich skumulowane skutki.

Według informacji Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) ponad trzy miliardy ludzi utrzymuje się przy życiu dzięki morskiej i przybrzeżnej różnorodności biologicznej. W oceanach żyje niemal 200 tys. zidentyfikowanych gatunków, jednak ich faktyczna liczba może sięgać milionów.

Oceany są największym źródłem białka na świecie, a dla ponad 3 miliardów ludzi stanowią główne źródło pozyskiwania białka.

Oceany pochłaniają około 30% dwutlenku węgla powstałego w wyniku działalności człowieka i tym samym łagodzą skutki globalnego ocieplenia.

Rybołówstwo w sposób bezpośredni i pośredni zapewnia pracę dla ponad 200 milionów ludzi. Subwencje dla rybołówstwa skutkują gwałtownym uszczupleniem liczebności wielu gatunków ryb i hamują wysiłki na rzecz zachowania i odnowienia światowych łowisk i miejsc pracy z nimi związanymi.

Działania na rzecz zrównoważonego wykorzystania oceanów, mórz i zasobów morskich

Poniżej wymieniono zadania przypisane do 14. celu zrównoważonego rozwoju:

14.1  Do 2025 roku zapobiegać i znacznie zmniejszyć poziom wszelkich rodzajów zanieczyszczeń morza, w szczególności powstałych w wyniku działalności na lądzie, w tym śmieci i odpadków żywnościowych zrzucanych do morza.

14.2  Do 2020 zarządzać i chronić morskie i przybrzeżne ekosystemy w sposób zrównoważony, tak by uniknąć znacznych, niekorzystnych skutków, w tym poprzez wzmocnienie ich odporności i działania na rzecz odtworzenia ich zasobów oraz zapewnić dobry stan i produktywność oceanów.

14.3  Zminimalizować skutki zakwaszenia oceanów, w tym poprzez wzmocnioną współpracę naukową na wszystkich szczeblach.

14.4  Do 2020 roku skutecznie uregulować kwestie pozyskiwania owoców morza oraz wyeliminować nadmierne połowy ryb, nielegalne, niezarejestrowane i nieuregulowane rybołówstwo oraz destrukcyjne praktyki połowów, oraz wdrożyć poparte naukowo plany zarządzania, tak by w możliwie najkrótszym czasie odbudować populację ryb, co najmniej do poziomu umożliwiającego maksymalny, odnawialny poziom zrównoważonych połowów, zgodnie charakterystyką poszczególnych gatunków.

14.5  Do 2020 roku objąć ochroną co najmniej 10% wybrzeży i obszarów morskich, zgodnie z krajowym i międzynarodowym prawem i korzystając z najlepszych źródeł informacji naukowych.

14.6  Do 2020 roku wyeliminować określone formy subwencji rybołówstwa, które przyczyniają się do budowy nadmiernych zdolności i przełowienia ryb, wyeliminować subwencje przyczyniające się do nielegalnego, niezarejestrowanego i nieuregulowanego rybołówstwa, nie wprowadzać nowych subwencji tego typu, przyznając że skuteczne, specyficzne i zróżnicowane traktowanie krajów rozwijających się i najsłabiej rozwiniętych powinno być integralną częścią negocjacji dotyczących subwencji na rybołówstwo, prowadzonych w ramach Światowej Organizacji Handlu (World Trade Organization).

14.7  Do 2030 roku zwiększyć korzyści ekonomiczne dla rozwijających się państw położonych na małych wyspach i krajów najsłabiej rozwiniętych, płynące z wykorzystywania zasobów morskich, w tym poprzez zrównoważone zarządzanie rybołówstwem, akwakulturą i turystyką.

14.A  Poszerzać wiedzę naukową, rozwijać potencjał badawczy i przekazywać technologie morskie, uwzględniając Kryteria i Wytyczne Międzyrządowej Komisji Oceanograficznej w Sprawie Transferu Technologii Morskich (Intergovernmental Commission Criteria and Guidelines on the Transfer of Technology), aby poprawić kondycję oceanów i zwiększyć wpływ morskiej bioróżnorodności na rozwój krajów rozwijających się, w szczególności krajów rozwijających się położonych na małych wyspach i krajów najsłabiej rozwiniętych.

14.B  Zapewnić lokalnym rybakom łowiącym na małą skalę, dostęp do rynków i zasobów morskich.

14.C  Zwiększyć ochronę i zrównoważone wykorzystywanie oceanów i ich zasobów poprzez wdrażanie prawa międzynarodowego, zgodnego z Konwencją Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza (United Nations Convention on the Law of the Sea - UNCLOS), która zapewnia ramy prawne odnośnie ochrony i zrównoważonego wykorzystania oceanów i ich zasobów, oraz zgodnego z paragrafem 158 dokumentu końcowego szczytu Rio+20 „Przyszłość, jaką chcemy mieć”.

Zrównoważone wykorzystanie oceanów, mórz i zasobów morskich w Unii Europejskiej

Państwa członkowskie Unii Europejskiej mają dostęp do czterech obszarów morskich: Morza Bałtyckiego, Morza Śródziemnego, Morza Czarnego i północno-wschodniego obszaru Oceanu Atlantyckiego.

Największy wpływ na stan środowiska morskiego w UE ma nadmierna eksploatacja zasobów morskich i zanieczyszczenie zarówno ze źródeł lądowych, jak i morskich oraz zmiana siedlisk i utrata różnorodności biologicznej. Środowisko morskie i przybrzeżne jest w coraz większym stopniu dotknięte zmianami klimatu.

Aby przeciwdziałać utracie różnorodności biologicznej i zapewnić zdrowe i odporne ekosystemy, Unia podejmuje działania mające na celu ochronę, zachowanie i odtwarzanie obszarów morskich. Promuje również zrównoważone wykorzystanie zasobów morskich oraz zajmuje się zanieczyszczeniem oceanów.

Eurostat monitorując wypełnianie polityk UE w tym również celów zrównoważonego rozwoju, publikuje informacje na temat działań na rzecz realizacji 14. celu.

Publikowane dane i wskaźniki koncentrują się na jakości wody w kąpieliskach, eutrofizacji i zakwaszeniu oceanów.

Analiza wskaźników monitorujących realizację zadań przepisanych do 14. celu w następnych artykułach:
 

Jak Europa chroni wody morskie?
 

Kąpieliska o doskonałej jakości wody w Europie

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu i ONZ