Rynek

Źródła emisji gazów cieplarnianych

Przeczytaj cały raport
Raport bezpłatny

Ilość gazów cieplarnianych emitowanych przez kraje członkowskie Unii Europejskiej systematycznie spada, ale nadal roczna emisja UE to niemal 4 mld ton. Które sektory gospodarki są źródłem największej emisji i czy działania na rzecz ograniczenia emisji są równie skuteczne w każdym sektorze?

 

To kolejny z cyklu artykułów na temat zmian klimatu i emisji gazów cieplarnianych.

W poprzednim artykule analizowaliśmy strukturę emitowanych do atmosfery gazów cieplarnianych, ich ilość w jednostkach przeliczeniowych i zmiany emisji w ostatnich trzech dekadach.

 

Teraz przyjrzymy się bliżej źródłom emisji gazów cieplarnianych (GHG z ang. greenhouse gas), jakie sektory gospodarki są źródłem największych emisji na poziomie Unii Europejskiej jak też poszczególnych krajów.

Unia Europejska wyznaczyła sobie cele dotyczące stopniowego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, co w efekcie ma prowadzić do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050r. Wyznaczono też cel pośredni - redukcji emisji netto gazów cieplarnianych, o co najmniej 55% do 2030r. w porównaniu do poziomami z 1990r.

 

Aby działania na rzecz klimatu i ograniczania emisji gazów cieplarnianych do atmosfery były skuteczne wymagają m.in:

  • efektywnego wykorzystania energii;
  • racjonalnego wykorzystania surowców i wyrobów przemysłowych;
  • zwiększanie powierzchni lasów, które mają zdolność pochłaniania dwutlenku węgla;
  • lepszego zagospodarowania odpadów,
  • monitorowania emisji gazów cieplarnianych i zarządzania nimi.

 

Do zrozumienia, co napędza redukcję emisji gazów cieplarnianych, potrzebne jest szczegółowe przyjrzenie się tym sektorom, które są źródłem emisji.

Taką analizę można przeprowadzić na podstawie inwentaryzacji, w której emisje sklasyfikowane są według procesów technicznych.

Informacje w tym artykule opierają się na danych zgłoszonych w rocznych inwentaryzacjach gazów cieplarnianych do ONZ w oparciu o ramową konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC).

Inwentaryzacje emisji gazów cieplarnianych pochodzą z zestawu danych Eurostatu Emisje gazów cieplarnianych według sektora źródłowego. Ten zbiór danych został pierwotnie opracowany i opublikowany przez Europejską Agencję Środowiska (EEA).

 

Źródła emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej

 

Wykres poniżej przedstawia emisje gazów cieplarnianych (GHG) w podziale na sektory źródłowe wymienione w inwentaryzacji emisji.

Ponad trzy czwarte emisji gazów cieplarnianych Unii Europejskiej w roku 2019 było wynikiem spalania paliw.

Obejmuje to spalanie paliw w celu:

  • wytwarzania energii elektrycznej i ciepła przez przemysł energetyczny (24,1%),
  • przemieszczania towarów i osób w transporcie, w tym transport lotniczy międzynarodowy (25,8%),
  • spalania paliw w procesie produkcji przemysłowej i budowie budynków oraz infrastruktury (11,6%),
  • spalania paliw przez gospodarstwa domowe, handel, usługi, obiekty użyteczności publicznej i inne (14,2%),

 

Nawet bez spalania, gazy cieplarniane są emitowane z paliw jako tak zwane emisje niezorganizowane; emisje, które po prostu przedostają się do powietrza, na przykład ze sprzętu ciśnieniowego lub ze zbiorników magazynowych. W Unii odpowiadały za 1,8% całkowitej emisji GHG.

Pozostała część emisji gazów cieplarnianych, ponad jedna piąta (22,5%), wynika z innych działań, które nie wiążą się ze spalaniem paliw. Obejmuje to procesy przemysłowe i użytkowanie produktów (9,1%), działalność rolniczą (10,3%) oraz gospodarkę odpadami (3,1%).

 

Emisje gazów cieplarnianych według sektorów źródłowych w UE w 2019r.

Emisje gazów cieplarnianych według sektorów źródłowych w UE w 2019r.

 

Źródła emisji gazów cieplarnianych w Polsce

 

W roku 2019 w Polsce największy udział w całkowitej emisji gazów cieplarnianych (wyrażonej w ekwiwalencie CO2) miało spalanie paliw – było to 77%. Emisje niezorganizowane stanowiły 5,5% emisji GHG, a inne emisje 17,5%.

W ramach procesu spalania paliw, przemysł energetyczny wygenerował 38,3% całkowitej emisji GHG w Polsce, to poziom, który znacząco odbiega od innych krajów Unii Europejskiej.

 

Wynika to ze większego wykorzystania węgla kamiennego i brunatnego w energetyce – wysokoemisyjnych zasobów energii pierwotnej. Przy nierzadko przestarzałej technologii i niskiej sprawności elektrowni powoduje to, że polska energetyka jest uważana za podstawowy sektor odpowiedzialny za krajową emisję GHG.

 

Przemysł i budownictwo był odpowiedzialny za 8,0% emisji GHG generowanej w wyniku spalania paliw, transport za 17,6%, a gospodarstwa domowe, handel, usługi i inne instytucje za 13,2%.

Polskie rolnictwo było źródłem 8,3% emisji gazów cieplarnianych w roku 2019, procesy przemysłowe i użytkowanie produktów - 6,1%, a gospodarka odpadami - 3,0% (patrz wykres poniżej).

 

Emisje gazów cieplarnianych według sektora źródeł w Polsce w 2019r.

Emisje gazów cieplarnianych według sektora źródeł w Polsce w 2019r.

 

Sektory z największą redukcją emisji gazów cieplarnianych w Europie

 

Całkowita emisje gazów cieplarnianych ze spalania paliw w UE-27 w roku 2019 była o blisko 810 mln ton mniejsza niż w roku 1990, co oznacza spadek emisji o 22,2%.

Wielkość emisji podawana jest według ekwiwalentu CO2. Jet to jednostka przeliczeniowa, stworzona po to, aby umożliwić porównywalność różnych gazów. Każdy gaz cieplarniany wyrażony jest w ekwiwalencie CO2 na podstawie jego współczynnika ocieplenia globalnego (GWP) w stosunku do dwutlenku węgla.

 

Unia osiągnęła spadek emisji ze spalania paliw na poziomie celu 2020, pomimo że nie we wszystkich sektorach tego źródła emisja zmniejszyła się. Wyjątek stanowi transport, gdzie emisje wzrosły o 33,2%, sektor ten wyemitował do atmosfery 241 mln ton GHG więcej w roku 2019 niż w roku referencyjnym 1990. Tym samym transport, w tym lotnictwo międzynarodowe, stał się największym trucicielem w Unii Europejskiej, odpowiedzialnym za 1/4 całkowitej emisji GHG.

W roku 1990 wyprzedzały go pod względem ilości emisji takie sektory jak: przemysł energetyczny, przemysł i budownictwo, a nawet gospodarstwa domowe, handel i usługi.

 

Spośród wszystkich źródeł emisji gazów cieplarnianych ze spalania paliw, przemysł energetyczny wykazał największy bezwzględny spadek emisji na przestrzeni ostatnich 30 lat, emisja spadła o 538 mln ton ekwiwalentnego CO2, co oznacza spadek o 37,4%.

Wyższy procentowy spadek emisji ze spalania paliw wykazał przemysł i budownictwo, o 41,5%, emisja w roku 2019 była o 309,5 mln ton niższa niż w 1990r.

W gospodarstwach domowych, handlu i usługach udało się osiągnąć redukcję emisji GHG ze spalania w wysokości 203,3 mln ton, spadek wyniósł 27,7%.

 

Emisje niezorganizowane z paliw wykazują dużą względną zmianę (-56,4%), ale ich udział w ogólnej sumie jest znacznie mniejszy, a zatem również zmiana bezwzględna jest mniejsza (85,9 tys. ton).

Gospodarowanie odpadami poprawiło się pod względem ilości emisji GHG, która w roku 2019 była o 59,4 mln ton niższa niż w 1990r., oznacza to spadek o 33,9%.

Procesy przemysłowe i użytkowanie produktów w tym samym okresie przyniosły redukcję na poziomie 122,4 mln ton ekwiwalentnego CO2, emisja spadła o 26,5%.

W rolnictwie również udało się osiągnąć zmniejszenie emisji o 20,9%, redukcja wyniosła 102,2 mln ton.

 

Zmiany emisje gazów cieplarnianych według sektorów w UE [tys. ton ekw. CO2]

Zmiany emisje gazów cieplarnianych według sektorów w UE


 

Jak na tle Unii Europejskiej wypada Polska pod względem redukcji emisji gazów cieplarnianych?

 

Porównując emisję gazów cieplarnianych w roku 1990 (roku referencyjnym dla celów klimatycznych) i w 2019r. (ostatnim roku, za który mamy dane) widoczna jest poprawa, emisja gazów cieplarnianych spadła w większości sektorów, z wyjątkiem transportu (tak jak w UE) oraz w sektorze procesów przemysłowych i użytkowania produktów (w UE w tym sektorze emisje spadły).

Największym emitentem gazów cieplarnianych był (przed 30 laty) i nadal pozostaje przemysł energetyczny, który w wyniku spalania paliw wyemitował 150,7 mln ton ekwiwalentnego CO2 w roku 2019, to o 84,7 mln ton mniej niż w 1990r., co oznacza spadek o 36,0%.

 

W 2019r. drugim co do wielkości źródłem emisji GHG w Polsce był transport, a jego emisja wzrosła w stosunku do roku 1990 ponad trzykrotnie, o blisko 48 mln ton, z poziomu mln 21,4 ton w roku 1990 do 69,3 mln ton w roku 2019. Udział transportu w całkowitej emisji GHG w Polsce zwiększył się z 4,5% do 17,6%.

 

Drugim sektorem źródłowym w którym emisja gazów cieplarnianych nie spadła, w przeciwieństwie do Unii Europejskiej, jest sektor procesów przemysłowych i użytkowania produktów. W sektorze tym wyemitowano 1,6 mln ton gazów cieplarnianych więcej, a wzrost emisji wyniósł 7,0%.

Spalanie paliw w gospodarstwach domowych i w sektorze usług przyczyniło się do redukcji emisji o 5 mln ton GHG, co oznacza spadek o 8,8% i jest to znacząco niższy spadek niż odnotowany na poziomie całej Unii (27,7%).

Również poniżej średniej unijnej zredukowano w Polsce emisję GHG w sektorze przemysłu i budownictwa, gdzie emisja spadła o 26,8% przy spadku w UE – 41,5%.

 

Lepsze wyniki w redukcji emisji uzyskaliśmy w sektorze gospodarowania odpadami, w Polsce emisja spadła o 44,2% przy średniej unijnej 33,9% oraz w rolnictwie, w którym udało się ograniczyć emisję o 33,8% przy średniej dla UE-27 na poziomie 20,9%.

 

Zmiany emisje gazów cieplarnianych według sektorów w Polsce [tys. ton ekw. CO2]
Zmiany emisje gazów cieplarnianych według sektorów w Polsce

 

W następnych artykułach bardziej szczegółowo przeanalizujemy emisję gazów cieplarnianych w poszczególnych sektorach źródłowych i wyjaśnimy, co kryje się za zmianami emisji jaka dokonała się na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat.

 

Emisja gazów cieplarnianych w przemyśle energetycznym
 

Emisja gazów cieplarnianych przez gospodarstwa domowe
 

Transport a emisje gazów cieplarnianych
 

Emisja gazów cieplarnianych w przemyśle wytwórczym i budownictwie
 

Emisja gazów cieplarnianych w rolnictwie
 

Emisje gazów cieplarnianych z odpadów

 


Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu i EEA

Polecane WARTO PRZECZYTAĆ
ikona polecane Komentarze i publikacje
17 celów zrównoważonego rozwoju

Rozwój zrównoważony, czyli taki który pozwala na zaspokojenie potrzeb obecnego pokolenia, a jednocześnie nie ogranicza możliwości rozwojowych przyszłych pokoleń. Takie podejście wymaga wspólnych działań wszystkich państw na świecie w zakresie rozwoju gospodarki, społeczeństwa i środowiska.

Rynek budownictwa niemieszkaniowego

Budownictwo niemieszkaniowe to drugi segment rynku budowlanego, niezwykle zróżnicowany zarówno pod względem liczby realizowanych obiektów, ich powierzchni użytkowej, kubatury jak i lokalizacji.

Energia i klimat – w Polsce i w UE

Od wielu lat Unia Europejska prowadzi politykę na rzecz zrównoważonego rozwoju, wyznaczając coraz to bardziej ambitne cele. W 2019 r. przyjęta została strategia, której celem jest osiągniecie przez Unię Europejską neutralności klimatycznej do 2050 roku tzw. Europejski Zielony Ład.

Technologia wznoszenia budynków mieszkalnych

W jakie technologii realizowane są w naszym kraju budynki mieszkalne? Czy tradycyjna technologia murowa wciąż jest najpopularniejsza? Ile budynków mieszkalnych realizowanych jest w wielkiej płycie czy też technologii monolitycznej?

Ceny mieszkań - raporty

Na naszym portalu publikujemy informacje na temat cen mieszkań. Raporty są aktualizowane w cyklu kwartalnym bądź rocznym. Znajdziecie tam Państwo informacje opracowane na podstawie wiarygodnych źródeł ( GUS, NBP, Eurostat ).

POLSKA w EUROPIE

Jak na tle Europy prezentuje się Polska pod względem warunków mieszkaniowych, społecznych i gospodarczych? Czy nasze warunki mieszkaniowe odbiegają od europejskich standardów, a jeżeli tak to jak dalece?