Zmniejszenie nierówności w obrębie krajów i między krajami w UE
Cel 10. zrównoważonego rozwoju dotyczy wyrównywania nierówności wewnątrz krajów i nierówności między krajami. Wzywa do zmniejszania nierówności w dochodach, a także nierówności ze względu na wiek, płeć, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie, religię, status ekonomiczny.
Powszechnie uważa się, że postępu społeczny nie jest zasługa jedynie wzrostu gospodarczego. Chociaż ekonomiści uważają, że pewne nierówności w dochodach są niezbędne do efektywnego funkcjonowania gospodarki rynkowej, jednak pogłębiająca się przepaść między biednymi a bogatymi jest kwestią niepokojącą.
Badania dowodzą, że wysoki poziom nierówności szkodzi społeczeństwu na wiele sposobów. Utrudnia spójność społeczną, utrudnia działalność gospodarczą, zmniejsza zaufanie społeczne do instytucji i podważa demokratyczne uczestnictwo. W szczególności innowacje technologiczne i globalizacja finansowa doprowadziły do nierówności w poszczególnych krajach, faworyzując ludzi o określonych umiejętnościach lub zgromadzonym kapitale.
Nierówności między krajami mają znaczący wpływ na procesy podejmowania decyzji politycznych. Krajom słabiej rozwiniętym brakuje zdolności do zrównoważonego rozwoju, a jednocześnie nieproporcjonalnie borykają się ze skutkami zmian klimatycznych, które spowodowały w przeważającym stopniu kraje bogate.
W ostatnich latach, dzięki wysiłkom społeczności międzynarodowej, dokonał się znaczny postęp w zakresie ograniczania ubóstwa i biedy na świecie. Jednak kraje najsłabiej rozwinięte, kraje bez dostępu do morza i małe państwa wyspiarskie nadal borykają się z ubóstwem. Na świecie wciąż utrzymują się nierówności, nie wszyscy mają zapewniony równy dostęp do opieki zdrowotnej, edukacji i innych dóbr.
Eksperci są zgodni, że sam wzrost gospodarczy nie wystarczy, by obniżyć skalę ubóstwa.
Warunkiem koniecznym jest, by każdy człowiek mógł korzystać z inkluzyjnego postępu gospodarczego, opartego na trzech filarach zrównoważonego rozwoju - ekonomicznym, społecznym i środowiskowym.
Według informacji Organizacji Narodów zjednoczonych, pomimo niewątpliwych postępów, jest jeszcze dużo do zrobienia w zakresie wyrównywania nierówności.
Badania dotyczące krajów rozwijających się pokazują, że wskaźnik umieralności dzieci poniżej piątego roku życia w regionach skupiających 20% najbiedniejszej ludności świata jest trzykrotnie wyższy niż wskaźnik dotyczący bogatszych regionów świata.
W skali światowej znacząco wzrósł poziom ochrony socjalnej, mimo to istnieje pięciokrotnie większe prawdopodobieństwo, że osoby z niepełnosprawnością poniosą duże większe koszty zdrowotne niż osoby pełnosprawne.
Pomimo ogólnego spadku śmiertelności okołoporodowej w większości państw rozwijających się, kobiety zamieszkujące obszary wiejskie wciąż są narażone na 3 razy większe ryzyko zgonu z powody powikłań okołoporodowych niż kobiety mieszkające w miastach.
Prawie 30% nierówności w dochodach wynika z nierówności występujących w gospodarstwach domowych, w tym z braku równego statusu kobiet i mężczyzn. Kobiety częściej niż mężczyźni żyją poniżej 50% mediany dochodu.
Działania na rzecz zmniejszenia nierówności w obrębie krajów i między krajami
Zadania zamieszczone w Agendzie ONZ na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 przypisane do celu 10:
10.1 Do 2030 roku stopniowo osiągać i utrzymywać wzrost dochodu uzyskiwanego przez najbiedniejsze 40% populacji na poziomie wyższym niż średnia krajowa.
10.2 Do 2030 roku promować i wzmocnić inkluzję społeczną, gospodarczą i polityczną wszystkich ludzi, bez względu na wiek, płeć, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię lub status ekonomiczny bądź inny.
10.3 Zapewnić równe szanse oraz zmniejszać istniejące nierówności poprzez eliminowanie dyskryminujących praw, polityk i praktyk oraz promować odpowiednią legislację, polityki i działania w tej dziedzinie.
10.4 Przyjąć polityki, w szczególności fiskalną, ochrony socjalnej i wynagrodzeń oraz stopniowo osiągać większą równość.
10.5 Poprawić regulacje i monitorowanie globalnych rynków i instytucji finansowych, oraz wzmocnić wdrażanie tych regulacji.
10.6 Wzmocnić reprezentację i głos krajów rozwijających się w procesie decyzyjnym w międzynarodowych instytucjach gospodarczych i finansowych, by budować bardziej skuteczne, wiarygodne, odpowiedzialne i praworządne instytucje.
10.7 Ułatwiać przemyślaną, bezpieczną, regularną i odpowiedzialną migrację oraz przepływ ludzi, w tym poprzez implementację zaplanowanych i dobrze zarządzanych polityk migracyjnych.
10.A Wprowadzić w życie zasadę specjalnego i zróżnicowanego traktowania krajów rozwijających się, w szczególności tych najmniej rozwiniętych, zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Handlu.
10.B Zapewnić oficjalną pomoc rozwojową (Official Development Assistance) i przepływ środków finansowych, w tym bezpośrednie inwestycje zagraniczne do krajów najbardziej potrzebujących, w szczególności do państw najmniej rozwiniętych, krajów afrykańskich, małych państw wyspiarskich i tych bez dostępu do morza, zgodnie z krajowymi planami i programami tych krajów.
10.C Do 2030 roku zmniejszyć koszty transakcyjne zagranicznych przekazów pieniężnych do mniej niż 3% i wyeliminować przekazy, których koszty wynoszą więcej niż 5%.
Zadania dla Unii Europejskiej w zakresie wyrównywania nierówności
Aby osiągać założone cele zrównoważonego rozwoju Unia Europejska dąży do zapewnienia spójności między państwami członkowskimi UE i zmniejszania nierówności, takich jak wyniki gospodarcze, dochody i poziom życia.
Monitorowanie celu zrównoważonego rozwoju zapisanego pod numerem 10 w kontekście UE koncentruje się na nierównościach wewnątrz krajów, nierównościach między krajami oraz migracji i integracji społecznej.
Tendencje w zakresie dysproporcji gospodarczych między krajami UE wskazują na dalszą długoterminową konwergencję państw członkowskich pod względem PKB i dochodów, mimo że tendencje krótkoterminowe są mniej wyraźne.
Obraz jest również mieszany, jeśli chodzi o migrację i integrację społeczną. Pomimo umiarkowanych postępów w niektórych obszarach, UE nadal stoi przed wyzwaniami związanymi z eliminowaniem różnic w integracji społecznej i integracji na rynku pracy między obywatelami krajów członkowskich a obywatelami spoza UE.
Rozwarstwienie dochodowe wewnątrz krajów UE
Nierówności między krajami w Unii Europejskiej
Skala migracji i integracja społeczna migrantów w Europie
Poziom zatrudnienia w Polsce i Europie
Wskaźnik intensywności pracy w Europie
Osoby zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym
PKB na mieszkańca w Polsce i w Europie
Tempo rozwoju gospodarczego Polski na tle Europy
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu i ONZ
