Zielona ekonomia w Europie
Wykorzystując bardziej wydajnie zasoby naturalne, możemy żyć zdrowiej i oszczędzać pieniądze, a jednocześnie tworzyć miejsca pracy, pobudzać gospodarkę i szanować ograniczenia naszej planety. Jak wygląda sektor dóbr i usług środowiskowych w Polsce i w innych krajach w UE.
Efektywne gospodarowanie zasobami ma sens ekonomiczny. Jest to podstawowa zasada leżąca u podstaw całej strategii gospodarki o obiegu zamkniętym, która ma fundamentalne znaczenie dla zielonego wzrostu w Unii Europejskiej. Wykorzystując mniej zasobów w bardziej efektywny sposób, Europa może zachować swoją przewagę konkurencyjną, tworzyć zielony wzrost, trwałe miejsca pracy i lepiej chronić środowisko.
Przekształcenie Unii Europejskiej w zieloną, oszczędzającą zasoby i konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną jest jednym z trzech celów siódmego programu działań w zakresie środowiska. Aby osiągnąć ten cel, musimy zastosować efektywne gospodarowanie zasobami na każdym etapie cyklu życia produktu: musimy wykorzystać ekoinnowacje do projektowania nowych produktów, produkcji i konsumpcji w bardziej efektywny sposób oraz recyklingu i całkowitej redukcji odpadów.
Zwiększona świadomość społeczna konieczności walki z zanieczyszczeniem środowiska i ochrony zasobów naturalnych, a także zobowiązań do przestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska doprowadziła do wzrostu podaży i popytu na towary i usługi środowiskowe, tj. produkty mające na celu zapobieganie, mierzenie, kontrolowanie, ograniczanie, zminimalizowanie lub naprawianie szkód w środowisku i wyczerpywanie się zasobów. Dziś możemy mówić już o istnieniu sektora dóbr i usług środowiskowych (EGSS)
Sektor EGSS obejmuje działania z zakresu ochrony środowiska, związane z zapobieganiem, ograniczaniem i eliminowaniem zanieczyszczeń oraz wszelkiej innej degradacji środowiska oraz działania związane z zarządzaniem zasobami, obejmujące głównie zarządzanie zasobami energii (produkcja energii odnawialnej oraz urządzenia i instalacje do oszczędzania ciepła i energii).
Zwiększenie udziału gospodarki ekologicznej pomaga w oddzieleniu wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów naturalnych i wpływu na środowisko.
Zwiększenie udziału zielonych technologii w rynku UE może również przynieść istotne korzyści społeczno-gospodarcze pod względem wartości dodanej i zatrudnienia.
Sektor dóbr i usług środowiskowych w Europie
Strategia Unii Europejskiej nie zawiera celów ilościowych w zakresie wzrostu zatrudnienia ani wyników sektora dóbr i usług środowiskowych (EGSS). Niemniej jednak rozwój sektora jest monitorowany w zakresie udziału sektora w PKB, w wartości dodanej oraz zatrudnienia w tym sektorze.
Komisja Europejska wskazuje cele w zakresie poprawy efektywnego gospodarowania zasobami w bardziej konkretnych obszarach, takich jak sektor budowlany i spożywczy, a także MŚP oraz przekształcenia odpadów w zasoby.
Eurostat publikuje dane na temat sektora dóbr i usług środowiskowych (EGSS), który jest definiowany jako ta część gospodarki kraju, która jest zaangażowana w produkcję towarów i usług wykorzystywanych w działaniach z zakresu ochrony środowiska i zarządzania zasobami w kraju lub za granicą. Wartość dodana brutto w EGSS prezentuje wkład sektora dóbr i usług środowiskowych do PKB i jest definiowana jako różnica między wartością produkcji globalnej sektora, a zużyciem pośrednim.
Wartość dodana brutto sektora dóbr i usług środowiskowych (EGSS) w 27 krajach członkowskich Unii Europejskiej łącznie, w roku 2019 wynosiła 293,2 mld EUR. Od roku 2004 w ciągu 15 lat wartość tego sektora wzrosła o 66,4%.
Wzrost ten wynikał w dużym stopniu z rozwoju energii odnawialnej i efektywności energetycznej oraz wzrostu wydatków na zieloną infrastrukturę.
W odniesieniu do całej gospodarki sektor dóbr i usług środowiskowych (EGSS) wzrósł w ujęciu wartości dodanej brutto z 1,73% PKB w roku 2004 do 2,32% w roku 2019. Oznacza to, że sektor rósł szybciej niż inne sektory gospodarki. Większość tych lepszych wyników miała miejsce w okresie do 2011 roku, a od tego czasu sektor EGSS rósł mniej więcej w tym samym tempie co PKB. W 2019 roku sektor EGSS zatrudniał około 4,5 mln osób w całej UE.
Dane na temat polskiego sektora dóbr i usług środowiskowych mamy od roku 2014, w którym udział tego sektora w PKB wynosił 2,22%. W następnych latach, przy pewnych wahaniach, udział sektora wzrósł do 2,56% PKB. W ostatnim 2019 roku udział sektora EGSS w polskim PKB przekroczył poziom średniej unijnej.
Wartość dodana brutto sektora towarów i usług środowiskowych w UE i w Polsce w latach 2000-2019 [%]
Pod względem udziału sektora dóbr i usług środowiskowych prym wiedzie Finlandia, gdzie wynosił on w 2019 roku 5,77% w PKB, następnie Estonia 4,56%, Austria 4,21%, Szwecja 3,47%, Dania 3,36% i Szwajcaria 3,16%.
Na drugim biegunie, z najniższym udziałem EGSS w krajowym PKB znalazła się Irlandia 0,9%, Malta 1,08%, Belgia 1,11%, Chorwacja 1,39%, Słowenia 1,61%, Francja 1,84% i Włochy 1,9%.
Największą wartość dodaną brutto wygenerował sektor środowiskowy w Niemczech 58,4 mld EUR, a dalej Wielka Brytania 43,4 mld EUR (dane z 2018r.), Francja 42,1 mld EUR, Włochy 31,2 mld EUR, Hiszpania 27,0 mld EUR oraz Holandia 17,0 mld EUR.
Wartość dodana brutto sektora towarów i usług środowiskowych w Europie w 2019r.
Rozwój sektora dób i usług środowiskowych to nie tylko szansa na zmniejszenie presji środowiskowej wynikającą z działalności gospodarczej, ale może również przynieść istotne korzyści społeczno-gospodarcze pod względem wartości dodanej i zatrudnienia.
Zatrudnienie w sektorze EGSS w roku 2019 wynosiło 4 535 tys. osób (ekwiwalentnego pełnego czasu pracy) w 27 krajach członkowskich UE. W ciągu pięciu lat od roku 2014 wzrosło o 510 tys. pełnych etatów, czyli o 12,7%.
Najwięcej osób (w przeliczeniu na pełne etaty) zatrudnionych było w Niemczech – 657 tys., a od roku 2014 wzrosło o 20,7%.
W ciągu ostatnich pięciu lat zatrudnienie w tym sektorze najszybciej rosło w Bułgarii, gdzie zwiększyło się niemal 2,5-krotnie. Wysoki wzrost zatrudnienia w sektorze EGSS wystąpił jeszcze w Luksemburgu o 77,0%, Irlandii o 63,2% oraz w Polsce o 38,5%.
W 2019 roku, w Polsce w sektorze dóbr i usług środowiskowych zatrudnionych było 272 537 osób. W ciągu pięciu lat ich liczba wzrosła, w pełnych etatach, o 75 772 osoby.
Nie wszystkie kraje przekazały informacje do Eurostatu. Na podstawie dostępnych informacji wynika, że są też kraje, gdzie w ciągu ostatnich pięciu lat zatrudnienie w sektorze EGSS spadło. Należą do nich Szwajcaria o 11,1% i Rumunia o 2,2%.
Trendy w zatrudnieniu były napędzane głównie rosnącym znaczeniem działań zarządzających zasobami energetycznymi, w szczególności produkcją energii ze źródeł odnawialnych, produkcją elektrowni wiatrowych i słonecznych oraz urządzeń i instalacji służących do oszczędzania ciepła i energii.
Zatrudnienie w sektorze dóbr i usług środowiskowych w Europie w roku 2019 [liczba osób]
Wartość dodana i zatrudnienie w sektorze EGSS rosły stosunkowo szybko nawet w latach bezpośrednio po spowolnieniu gospodarczym w 2008 roku. Wynikało to częściowo z innowacyjności i konkurencyjności Europy na globalnym rynku, ale było również wspierane przez wydatki publiczne na ochronę środowiska i energię odnawialną.
Przyszłe perspektywy rozwoju rektora EGSS są silnie uzależnione od kontynuowania ambitnej polityki w zakresie energii odnawialnej i zielonego wzrostu w Europie oraz od jego wpływu na konkurencyjność UE na ogólnoświatowym rynku.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu
