Wyposażenie polskich mieszkań w instalacje techniczno-sanitarne

Warunki mieszkaniowe Polaków systematycznie poprawiają się, mimo to nadal blisko 455 tys. mieszkań i domów pozbawione jest dostępu do bieżącej wody, w ponad 1,2 mln. mieszkaniach nie ma łazienki, jeszcze więcej, bo 2,5 mln. mieszkań nie ma centralnego ogrzewania, a dostępu do sieci gazowej brakuje niemal, w co drugim mieszkaniu.

O warunkach mieszkaniowych decyduje wiele czynników, od powierzchni mieszkania, liczbie pomieszczeń (izb) w mieszkaniu, powierzchni przypadającej na osobę (mieszkańca), nasłonecznienie czy też choćby poziom hałasu, ale również wyposażenie w podstawowe instalacje techniczno-sanitarne, do których można zaliczyć łazienkę, ustęp spłukiwany, wodociąg, centralne ogrzewanie i gaz z sieci.

Główny Urząd Statystyczny publikujący dane na temat urządzeń sanitarno-technicznych w naszych mieszkaniach przyjmuje następujące zasady:

Za mieszkanie wyposażone w:

• wodociąg – uznaje się mieszkanie, w obrębie, którego znajduje się kran z wodą bieżącą. Przez wodociąg należy rozumieć instalacje wodociągowe (wraz z urządzeniami odbioru znajdującymi się w mieszkaniu) doprowadzające wodę z sieci (za pomocą czynnych połączeń) od przewodu ulicznego lub z urządzeń lokalnych (własne ujęcia wody);
• ustęp spłukiwany – uznaje się mieszkanie, w obrębie którego znajduje się urządzenie sanitarne podłączone do instalacji wodociągowej i odprowadzającej ścieki do sieci kanalizacyjnej lub do urządzeń lokalnych (zbiorniki bezodpływowe);
• łazienkę (urządzenie kąpielowe, prysznic – z odpływem wody) – należy rozumieć pomieszczenie, w którym zainstalowana jest wanna lub prysznic, bądź oba te urządzenia oraz urządzenia odprowadzające ścieki do sieci kanalizacyjnej lub do urządzeń lokalnych (zbiorniki bezodpływowe, przydomowe oczyszczalnie ścieków);
• gaz z sieci – uznaje się mieszkanie, w którym znajdują się instalacje (wraz z urządzeniami odbioru znajdującymi się w mieszkaniu) doprowadzające gaz z czynnych przyłączy;
• centralne ogrzewanie – uznaje się mieszkanie, w którym znajduje się instalacja doprowadzająca ciepło z centralnego źródła wytwarzania, tj. elektrociepłowni, ciepłowni, kotłowni osiedlowych, pieca do centralnego ogrzewania zainstalowanego we własnej kotłowni lub w innym pomieszczeniu. Do centralnego ogrzewania zalicza się również elektryczne ogrzewanie podłogowe.

Liczba mieszkań wyposażonych w instalacje techniczno-sanitarne w polskich miastach i na wsi

Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne (stan na koniec 2019r.)

Sytuacja mieszkaniowa osób mieszkających na wsi jest gorsza niż w mieście jak wynika z powyższego zestawienia. Co czwarty dom czy mieszkanie na wsi nie ma centralnego ogrzewania, w co dziesiątym nie ma dostępu do bieżącej wody. Inaczej sytuacja przedstawia się w mieście, tu dostęp do bieżącej wody ma zapewnione 99,1% mieszkań, w 95,7% mieszkaniach jest łazienka, w 97,3% spłukiwany ustęp. Najgorzej jest z dostępem do sieci gazowej – nawet, w co czwartym mieszkaniu brakuje gazu z sieci.

W jakim tempie następuje poprawa w zakresie dostępu do instalacji techniczno-sanitarnej, jak zmieniło się to na przestrzeni ostatnich 15 lat? Czy występują różnice w wyposażeniu mieszkań w poszczególnych województwach?

Dostęp do bieżącej wody z kranu w polskich mieszkaniach

W 2019 roku mieszkańcy 484,8 tys. mieszkań w Polsce nie mieli dostępu do bieżącej wody, z tego dotyczyło to 363,8 tys. mieszkań (domów) na wsi i 91 tys. mieszkań w mieście.

Nie ma wielkich różnic miedzy województwami w zakresie dostępu do sieci wodociągowej w miastach, najlepiej jest w woj. pomorskim gdzie 99,9% mieszkań ma dostęp do bieżącej wody, niewiele gorzej jest w województwie zachodniopomorskim i warmińsko-mazurskim (99,8%), najgorzej wskaźnik ten wygląda w województwie łódzkim ( 97,2%) i świętokrzyskim (97,5%).
Od 2005r. wskaźnik uległ poprawie najbardziej w woj. łódzkim i mazowieckim o 1,1 punk procentowy (p.p.), o 1 p.p. wzrósł udział mieszkań z dostępem do wodociągu w woj. małopolskim i świętokrzyskim. W województwie warmińsko-mazurskim od 15 lat wskaźnik utrzymuje się na tym samym poziomie.

Większe dysproporcje między województwami występują na obszarach wiejskich. Są województwa z wysokimi wskaźnikami jak pomorskie (98,0%), zachodniopomorskie (97,5%), w których sytuacja z dostępem do wodociągu mieszkańców wsi niewiele różni się od mieszkańców miast. W województwie podlaskim 83,9% mieszkań na wsi ma dostęp do bieżącej wody, a różniąca między mieszkaniami w miastach tego województwa wynosi 14,8 p.p. oraz w woj. lubelskim wskaźnik wynosi 85,1% i różni się o 13 p.p. od wskaźnika dla miast. Warto zaznaczyć, że dostęp do instalacji wodociągowej na wsi poprawił się znacząco od 2005r., najbardziej w województwie mazowieckim o 8,9 p.p. i w świętokrzyski o 7,5 p.p., a najmniej w woj. opolskim o 0,9 p.p. i zachodniopomorskim o 1,2 p.p.

Udział mieszkań wyposażonych w instalację wodociągową– stan na koniec 2019r. i zmiana od 2005r. w p.p.

Ile jest w Polsce mieszkań bez łazienki?

Według danych GUS na koniec 2019r. w Polsce było 1 235,1 tys. mieszkań bez łazienki i 900 tys. bez spłukiwanego ustępu. Większość z tych mieszkań zlokalizowana jest na wsi, gdzie 802,4 tys. mieszkań nie ma łazienki i 635 tys. nie ma spłukiwanego ustępu. W mieście dostępu do łazienki nie mili mieszkańcy 432,7 tys. mieszkań, a w 265,4 tys. mieszkaniach nie było spłukiwanej toalety.

Udział mieszkań z łazienką i ze spłukiwaną toaletą w miastach kształtuje się na zbliżonym poziomie. Różnice między województwami to od 97,7% w woj. małopolskim do 90,5% w woj. łódzkim w przypadku mieszkań z łazienkami i od 99,3% woj. pomorskim do 95,5% w woj. świętokrzyskim dla mieszkań ze spłukiwaną toaletą.
 

Na wsi udział mieszkań z łazienką i toaletą jest niższy, a różnice miedzy województwami większe. Największy odsetek mieszkań z łazienką odnotowano w 2019r. w województwie pomorskim 91,6%, wysoki odsetek był także w zachodniopomorskim 90,7% i śląskim 90,4%. Najgorzej było w województwie lubelskim (69,8% mieszkań z łazienką) i podlaskim 70,8%. Województwa te mają również najniższy odsetek mieszkań ze spłukiwanym ustępem odpowiednio 73,3% i 74,1%. Różnice między sytuacją w mieście i na wsi wynoszą ponad 20 p.p. dla takich województw jak lubelskie i podlaskie a także świętokrzyskie, ale tylko w zakresie wyposażenia mieszkań w łazienkę.

Poprawa od 2005r. w miastach to kilka punktów procentowych – maksymalnie 5,7 p.p. w dolnośląskim wzrósł udział mieszkań z łazienką w mieście. Na obszarach wiejskich przez 15 lat największa poprawa nastąpiła w woj. świętokrzyski i łódzkim – wzrósł udział mieszkań z toaletą o 17,6p.p. i 17,5 p.p.

Udział mieszkań wyposażonych w łazienkę – stan na koniec 2019r. i zmiana od 2005r. w p.p.

Udział mieszkań wyposażonych w ustęp spłukiwany – stan na koniec 2019r. i zmiana od 2005r. w p.p.

2,5 mln. mieszkań bez centralnego ogrzewania w Polsce

Centralnego ogrzewania w 2019r. nie miało w Polsce 17,2% mieszkań (domów) i nie chodzi tu tylko o miejską instalację grzewczą, ale również o piece centralnego ogrzewania w domach jednorodzinnych.
Na wsi mieszkań bez centralnego ogrzewania było 1 328,4 tys., a w mieście niewiele mniej, bo 1 213,3 tys. W województwie mazowieckim 93,2% mieszkań w miastach wyposażone było w centralne ogrzewanie – to najwyższy wskaźnik, niewiele niższy wskaźnik był w woj. podlaskim (92,6%). Najniższy wskaźnik dla miast jest w woj. śląskim (82,2%) i łódzkim (83,0%). Udział mieszkań w mieście z centralnym ogrzewaniem wzrasta, przez 15 lat najwyższy wzrost wykazuje woj. pomorskie o 5,1 p.p. i dolnośląskie o 4,5 p.p.

Sytuacja na wsi tak jak i w pozostałych wskaźnikach dotyczących wyposażenia mieszkań w instalacje techniczno-sanitarną jest gorsza niż w mieście. Stosunkowo najlepiej jest w województwie śląskim i pomorskim gdzie, w co piątym mieszkaniu nie ma centralnego ogrzewania, gorzej w takich województwach jak podlaskie niemal, co drugie mieszkanie bez centralnego ogrzewania i nieco lepiej w lubelskim – 60,3% mieszkań z ogrzewaniem centralnym. Przez 15 lat sytuacja najbardziej poprawiła się w woj. pomorskim o 12,5 p.p. i dolnośląskim o 11,1 p.p.

W woj. podlaskim i lubelskim różnica w dostępie do centralnego ogrzewania wynosi ponad 30 p.p. między mieszkaniami w miastach i na wsi.

Udział mieszkań wyposażonych w centralne ogrzewanie – stan na koniec 2019r. i zmiana od 2005r. w p.p.

Gaz z sieci dostępny tylko, w co drugim polskim mieszkaniu

Dostęp do instalacji gazowej w mieszkaniu mają mieszkańcy 8 297,3 tys. mieszkań w Polsce (56%). Dysproporcja miedzy miastem a wsią jest duża, w mieście udział mieszkań z dostępem do sieci gazowej to 71,5%, a na wsi tylko 23,7 %.

W województwie podkarpackim 88,7% mieszkań w mieście ma dostęp do gazu z sieci, wysoki wskaźnik jest też w woj. dolnośląskim 80,4%, ale w woj. podlaskim dostęp do instalacji gazowej ma tylko 47,5% mieszkań.
Jeszcze większe różnice między województwami występują na obszarach wiejskich. woj. podkarpackim 60,2% mieszkań na wsi ma dostęp do gazu z sieci, w woj. małopolskim 51,7%, a woj. opolskim zaledwie 4%, w podlaskim 5,1%. porównaniu z 2005 r. największy wzrost zaobserwowano w wyposażeniu mieszkań w gaz z sieci w woj. wielkopolskim – o 13,7 p.p. z 12,8% do 21,7% w 2019r.

Różnica między miastem a wsią najbardziej widoczna w woj. opolskim 72,2 p.p. gdzie 76,2% mieszkań ma dostęp do sieci gazowej w mieści i tylko 4% na wsi.

Udział mieszkań wyposażonych w gaz z sieci– stan na koniec 2019r. i zmiana od 2005r. w p.p.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS