Wskaźnik intensywności pracy w Europie

Ubóstwo i wykluczenie społeczne mają bezpośredni wpływ na standard życia. Przekłada się to na gorsze zdrowie i samopoczucie, gorsze wyniki w nauce i możliwości osiągnięcia przez ludzi pełnego potencjału. Bez skutecznych systemów zatrudniania, edukacji, opieki zdrowotnej i socjalnej ryzyko ubóstwa jest przenoszone z pokolenia na pokolenie.

Utrzymywanie się ubóstwa całych grup społecznych pogłębia nierówności, co może prowadzić do długoterminowej utraty produktywności gospodarczej i hamować zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu wzrost gospodarczy.

Urząd Statystyczny Unii Europejskiej (Eurostat) publikuje wskaźniki intensywności pracy, na podstawie danych zgłoszonych przez poszczególne kraje.

Dane prezentowane są dla wszystkich państw członkowskich UE oraz Islandii, Norwegii, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii.

Publikowane szeregi czasowe (w tym agregaty UE) obejmują lata do 2015 do 2020 roku.

Wskaźnik intensywności pracy jest częścią zestawu wskaźników monitorujących realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju Unii Europejskiej. Służy do weryfikowania postępów w realizacji celu zrównoważonego rozwoju nr 1 w zakresie likwidacji ubóstwa we wszystkich jego formach. Cel nr 1 zrównoważonego rozwoju wzywa do wyeliminowania skrajnego ubóstwa i zmniejszenia ubóstwa względnego do 2030r. Ponadto wskaźnik jest uwzględniony w tablicy wyników Europejskiego filaru praw socjalnych.

Wskaźnik informuje jaki odsetek osób w wieku do 64 lat mieszka w gospodarstwach domowych, w których dorośli przepracowali w danym roku mniej niż 20% całkowitego potencjalnego czasu pracy.

Jako dorośli liczone są osoby w wieku od 18 do 64 lat.

Nie są brane pod uwagę: osoby, które przeszły na emeryturę lub otrzymują jakąkolwiek emeryturę (z wyjątkiem renty rodzinnej), osoby w wieku od 60 do 64 lat, które są nieaktywne zawodowo i mieszkają w gospodarstwie domowym, w którym głównym dochodem są emerytury oraz studenci w wieku od 18 do 24 lat.

Niska intensywności pracy czynnikiem zwiększającym zagrożenie ubóstwem

W UE w populacji osób poniżej 65 roku życia, najwięcej, bo 12,3% mieszkańców Belgi w tej grupie wiekowej egzystowało w gospodarstwach domowych o niskiej intensywności pracy, czyli takich, w których osoby dorosłe pracowały zaledwie 1/5 lub jeszcze mniej potencjalnego czasu pracy w roku 2020.

Stosunkowo niską intensywność pracy wykazały również: Grecja – 11,8%, Irlandia – 11,5%, Finlandia – 10,3%, Włochy – 10,2% i Hiszpania – 10,0%.

Na drugim biegunie znalazła się Słowenia, gdzie tylko 3,9% osób żyło w gospodarstwach domowych o niskiej intensywności pracy. Polska razem ze Słowacją uplasowała się w tym zestawieniu na drugiej pozycji z wynikiem 4,3%. Niewiele gorszy wynik wykazały Czechy – 4,4%.

Jak widać na mapie poniżej zagregowany wskaźnik nie do końca odzwierciedla poziom zamożności społeczeństw europejskich, wśród państw z wysokim wskaźnikiem są państwa, takie jak Grecja, które borykają się z problemami oraz takie jak Belgia i Irlandia, gdzie niska intensywność pracy może wynikać z innych przyczyn.

Przeciętna wartość wskaźnika dla 27 państw członkowskich Unii Europejskiej w 2020 roku wynosiła 8,2%.

Osoby żyjące w gospodarstwach domowych o bardzo niskiej intensywności pracy w Europie w 2020r. [% populacji w wieku poniżej 65 lat]

Zmiany intensywności pracy w poszczególnych krajach

Eurostat publikuje wskaźnik intensywności pracy od roku 2015. Porównując ostatnie dane za rok 2020 z danymi wyjściowymi z 2015r. można wskazać kraje, gdzie w tym czasie wskaźnik wzrósł, czyli uległ pogorszeniu. Należą do nich Luksemburg – wskaźnik intensywności pracy wzrósł z poziomu 5,4% w 2015r. do 7,1% w 2020r., Norwegia – wzrost z 7,4% do 9,0%, Francja – wzrost z 8,3% do 8,8%, Szwajcaria – wzrost z 5,2% do 5,5% oraz niewielki wzrost z 7,8% do 7,9% w Szwecji.

Najwięcej osób dorosłych znalazło zatrudnienie w wymiarze przekraczającym 20% potencjalnego czasu pracy w danym roku w Irlandii, gdzie wskaźnik spadł o 7,3 pp. W następnej kolejności znalazła się Hiszpania – spadek o 5,4 pp., Portugalia – spadek o 5,2 pp., Cypr i Chorwacja – spadek o 5,1 pp., Węgry – spadek o 3,9 pp., Malta – spadek o 3,8 pp., Grecja – spadek o 3,5 pp. i Bułgaria ze spadkiem o 3,1 pp.

Polska ze spadkiem wskaźnika o 2,6 punktu procentowego uplasowała się na 13 pozycji wśród państw europejskich, które przekazały informacje.

Wielka Brytania i Islandia nie przekazały informacji za 2020r., podane powyżej na mapie dane dla tych krajów dotyczą roku 2018, ostatniego za który są dostępne informacje.

Osoby żyjące w gospodarstwach domowych o bardzo niskiej intensywności pracy, według kraju, 2015 i 2020 [% populacji w wieku poniżej 65 lat]

Różnice w intensywności pracy

Ogółem w 2020 roku blisko 27 mln osób żyło w gospodarstwach domowych, w których dorośli pracowali tylko sporadycznie, poniżej 2,5 miesiąca w roku. Najwięcej takich osób było w Niemczech – 5,1 mln, we Włoszech – 4,4 mln, Francji – 4,1 mln i w Hiszpanii – 3,7 mln.

W Polsce problem ten dotyka 1,2 mln, co w tym zestawieniu plasuje nas na piątym miejscu.

Najmniej osób egzystowało w gospodarstwach o niskiej intensywności pracy w państwach z niską liczbą ludności, takich jak Malta, Luksemburg, Cypr, Estonia i Słowenia, od 21 do 59 tys. osób.

W grupie osób zatrudnionych (w różnych formach) odsetek osób żyjących w gospodarstwach o niskiej intensywności pracy jest niewielki, kształtował się w roku 2020 od 0,1 w 11 krajach do 0,8% w Grecji.

W grupie osób niezatrudnionych najniższy wskaźnik intensywności pracy wykazała Rumunia – 18,7%, następnie Węgry – 20,2%, Słowacja – 20,8% i Polska – 20,9%.

Najwyższy wskaźnik zaraportowała Norwegia – 48,1%, potem Dania – 46,2%, Belgia – 44,1%, Finlandia – 43,5% i Szwecja 40,2%.

Nie dziwi fakt, że najwyższe wskaźniki intensywności pracy występują wśród osób bezrobotnych. Powyżej 50% w Austrii – 51,3%, Danii – 52,9%, Szwajcarii – 56,7%, Finlandii – 57,0%, Rumunii – 57,7%, Szwecji – 59,0%, Belgii – 64,2%, Niemczech – 71,5% i najwyższy w Holandii – 78,2%.

Najniższy wskaźnik wśród osób bezrobotnych wykazał Polska, tylko 22,1%.

Wskaźnik intensywności pracy jest mocno zależny od poziomu wykształcenia, im wyższe wykształcenie tym wskaźnik jest niższy, czyli mniej osób dotyka ten problem, chociaż rozbieżności pomiędzy poszczególnymi krajami są duże.

Wskaźnik intensywności pracy dla osoby z wykształceniem podstawowym i gimnazjalnym wynosił w roku 2020 w Portugalii 8,4% (najniższa wartość), a w Belgii 34% (wartość najwyższa).

W grupie osób z wykształceniem ponadgimnazjalnym i policealnym kształtował się od 2,9% na Malcie do 13,1% w Belgii, a wśród osób z wyższym wykształceniem od 0,5% w Rumunii do 7,6% w Danii.

Osoby żyjące w gospodarstwach domowych o bardzo niskiej intensywności pracy w 2020r. według kategorii [% populacji w wieku poniżej 65 lat]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu