Uzależnienie od importu energii w Europie

Ponad połowa dostępnej energii brutto w Unii Europejskiej pochodzi z importu. Stopień uzależnienia od importu energii niektórych krajów sięga 90%, dla Polski zbliża się do 50%. Głównym importerem jest Rosja i to zarówno gazu ziemnego, ropy naftowej jak i stałych paliw kopalnych (węgla).

Według dany Eurostatu głównym źródłem energii importowanym do krajów Unii Europejskiej są produkty ropopochodne. W 2019r. stanowiły prawie 2/3 importowanej do UE energii. Produkty ropopochodne dominują w imporcie energii w niemal wszystkich krajach członkowskich UE, wyjątkiem są Węgry gdzie więcej importuje się gazu ziemnego. Państwa unijne są importerami także stałych paliw kopalnych (głównie węgla).

Cała produkcja energii jądrowej liczona jest jako produkcja krajowa, niezależnie od pochodzenia paliwa do rozszczepienia. W podobny sposób wszystkie odnawialne źródła energii i biopaliwa zaliczane są do produkcji krajowej, niezależnie od pochodzenia surowca (biomasy lub odpadów), z którego zostały wyprodukowane.

Poniżej na wykresach pokazano udział poszczególnych źródeł energii importowanych w krajach członkowskich UE.
Polska, pomimo iż jest największym producentem węgla w UE, to także węgiel stanowi najwyższy udział wśród importowanych źródeł energii – 15,9%. W 2019r. import stałych paliw kopalnych przewyższył eksport.

Struktura importowanych źródeł energii w Unii Europejskiej

Produkcja, import i eksport wybranych źródeł energii w UE

Produkcja, import i eksport podstawowych źródeł energii w Polsce

Udział produktów ropopochodnych w importowanej energii ogółem

Udział gazu ziemnego w importowanej energii ogółem

Udział stałych paliw kopalnych w importowanej energii ogółem

Jak bardzo zależni jesteśmy od energii produkowanej poza UE?

Ponad połowa dostępnej energii brutto w Unii Europejskiej pochodzi z importu, rodzi się więc pytanie, w jakim stopniu uzależnieni jesteśmy od dostaw energii produkowanej poza UE.

Eurostat monitoruje to zjawisko publikując, co roku wskaźnik uzależnienia od importu energii. Oblicza się go, jako udział importu netto (import – eksport) do krajowego zużycia energii brutto, czyli sumie wyprodukowanej energii i importu netto.

Wskaźnik uzależnienia od importu energii dla wszystkich 28 krajów UE w 2019r. wynosił 57,8%. W najwyższym stopniu uzależnione od importu energii są gospodarki takich krajów jak: Malta, Luksemburg i Cypr gdzie ponad 90% zapotrzebowania energetycznego zaspokaja import netto. Najmniej uzależniona od importu energii jest Estonia, import zaspokaja zaledwie 4,8% zapotrzebowania na energię w tym kraju.

Wskaźnik uzależnienia od importu energii dla Polski wyniósł w 2019r. 46,8%. W 2004r. wynosił 14,7% po czym systematycznie wzrastał do roku 2012, w którym to osiągnął poziom 31,6%, w latach 2013 – 2016 był nieco niższy, po czym od roku 2017 znowu rośnie zbliżając się do 50%.

Przeciętny wskaźnik dla UE w ciągu ostatnich 15 lat wzrósł o 7,5 pp (punkty procentowe) z 50,3% w roku 2004 do 57,8% w 2019r. W podobnym stopniu jak w Polsce wskaźnik uzależnienia od importu energii wzrósł w Holandii, Wielkiej Brytanii i na Litwie ok. 30 pp. Wyższy wzrost wystąpił jedynie w Dani, która do 2012r. miała nadwyżkę eksportu nad importem, od 2013 do 2017 uzależnienie od importu kształtowało się na poziomie ok. 12%, a w 2019r. wynosiło już 38,8%.

Wśród państw członkowskich UE są też takie, w których stopień uzależnienia od importu spadł. Irlandia, Estonia i Łotwa zmniejszyły uzależnienie od importu o ok. 25 pp w stosunku do poziomu z roku 2004. Spadek o ok. 10 pp uzyskały: Bułgaria, Portugalia i Finlandia.

Wskaźnik uzależnienia od importu energii w krajach UE [%]

Skąd Europa importuje energię?

Rosja jest głównym dostawcą ropy naftowej, gazu ziemnego i stałych paliw kopalnych dla Unii Europejskiej.

W 2019 roku ponad 25% importu ropy naftowej pochodziło z Rosji, 9,6% z Norwegii, 8,2% z Iraku, powyżej 7% z Nigerii i Arabii Saudyjskiej, 6,9% z USA, 6,7% z Kazachstanu i 5,8% z Libii, co łącznie daje ponad 77%.

Stałe paliwa kopalne (głownie węgiel) importowane do krajów Unii Europejskiej pochodzą z Rosji (40,6%), z USA (16,0%), Australii (11,8%), Kolumbii (7,8%) i w ramach UE z Polski (6,3%).

​​Prawie 35% importu gazu ziemnego do UE pochodziło z Rosji (34,7%), z Norwegii 19%, z Algierii 6,5% i z Kataru 6,2%.

Import gazu ziemnego, węgla i ropy naftowej do Unii Europejskiej [%]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu