Przeciwdziałanie zmianom klimatu i ich skutkom

Cel 13 zrównoważonego rozwoju wzywa do podjęcia pilnych działań w celu przeciwdziałania zmianom klimatu i ich skutkom. Wymaga to ograniczenia globalnego ocieplenia przynajmniej o 2°C w porównaniu z czasami przedprzemysłowymi oraz adaptacji państw do zagrożeń związanych klęskami żywiołowymi.

Wzrost średniej globalnej temperatury powietrza, podnoszenie się poziomu wód mórz i oceanów, rosnąca kwasowość oceanów oraz bardziej ekstremalne warunki pogodowe, to skutki zmiany klimatu, które mają poważny wpływ na obszary przybrzeżne i nisko położone, w tym na wiele najsłabiej rozwiniętych krajów. Zmiana klimatu jest jednym z największych wyzwań naszych czasów, a jej niekorzystne skutki mają wpływ na rozwój wszystkich krajów, na wszystkich kontynentach. Zakłócają rozwój krajowych gospodarek oraz zagrażają życiu ludzkiemu i całym społeczeństwom. W przyszłości niektóre regiony mogą stać się gorzej przystosowane do zamieszkania ze względu na niedobór wody i żywności.

Ludzie coraz częściej doświadczają skutków zmian klimatycznych, w tym związanych ze zmianą schematów pogodowych, zmian w zakresie ilości opadów atmosferycznych, podniesieniem poziomu mórz i oceanów, a także ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, znacznie przekraczającymi naturalną zmienność klimatu.

Jak alarmują eksperci emisja gazów cieplarnianych, powstałych w wyniku działań człowieka ciągle rośnie i napędza zmiany klimatu. Jeśli nie podejmiemy działań, to zgodnie z przewidywaniami, średnia temperatura globu w obecnym stuleciu wzrośnie o ponad 3°C przy czym w niektórych regionach świata wzrost może być jeszcze wyższy.

Przeciwdziałanie zmianom klimatycznym jest wyzwaniem globalnym, które nie uznaje granic państwowych. Emisja gazów cieplarnianych w jakimkolwiek miejscu na ziemi dotyka ludzi na całym świecie.

To najbiedniejsze kraje i grupy społeczne są najbardziej narażone i cierpią z powodu zmian klimatycznych, w wyniku dotykających ich klęsk żywiołowych i braku środków na ochronę przed ich skutkami.

Już teraz przeciwdziałanie zmianom klimatycznym jest kosztowne, a w przyszłości będziemy wydawać jeszcze więcej.

Zdaniem naukowców niedopuszczenie by temperatura wzrosła o więcej niż 1,5°C, to najlepszy sposób na ocalenie planety przed niebezpiecznymi skutkami zmiany klimatu.

Raport Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) informuje, że globalne ocieplenie coraz bardziej oddziałuje na strukturę opadów atmosferycznych, poziom oceanów i siłę wiatrów we wszystkich regionach świata. W Europie i na całym świecie wzrasta częstotliwość i skala skrajnych zjawisk pogodowych, takich jak fale upałów, powodzie i pożary lasów.

Niniejszy artykuł, jest kolejnym z cyklu artykułów opisujących cele zrównoważonego rozwoju oraz zadania przypisane do poszczególnych celów przyjęte na Zgromadzeniu Ogólnym Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). Sprawdzamy jakie zadania w tym zakresie wyznaczyło sobie Unia Europejska i jak są one realizowane w Polsce i w innych krajach unijnych.

Zadania w ramach 13 Celu Zrównoważonego rozwoju – działania na rzecz klimatu

Do Celu 13 Zrównoważonego Rozwoju przypisane są zadania wymienione poniżej:

13.1  Wzmocnić zdolności adaptacyjne i odporność na zagrożenia klimatyczne i katastrofy naturalne we wszystkich krajach.

13.2  Włączyć działania na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym do krajowych polityk, strategii i planów.

13.3  Zwiększyć poziom edukacji oraz potencjał ludzki i instytucjonalny, podnieść poziom świadomości na temat łagodzenia zmian klimatycznych, adaptacji i skutków zmian klimatycznych oraz systemów wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami.

13.A Wywiązać się z zobowiązania państw rozwiniętych będącymi stronami Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (United Nations Framework Convention on Climate Change) do zmobilizowania 100 miliardów USD rocznie do 2020 roku, pochodzących z różnych źródeł, na potrzeby krajów rozwijających się na znaczące działania mające łagodzić skutki zmian klimatycznych, przejrzysty proces implementacji działań oraz w pełni uruchomić Zielony Funduszu Klimatyczny (Green Climate Fund) poprzez jego jak najszybszą kapitalizację.

13.B  Promować mechanizmy zwiększające zdolność efektywnego planowania i zarządzania w zakresie zmian klimatycznych w krajach najsłabiej rozwiniętych i małych państwach wyspiarskich, w tym poprzez skupienie uwagi na potrzebach kobiet i młodzieży oraz lokalnych i marginalizowanych grupach społecznych.

Działania na rzecz klimatu w Unii Europejskiej

Porozumienie z kwietnia 2021 r. w sprawie europejskiego prawa klimatycznego zobowiązuje UE do uzyskania neutralności klimatycznej do 2050r. Oznacza to redukcję emisji netto gazów cieplarnianych (GHG, z ang. greenhouse gas) o co najmniej 55% do 2030r. w porównaniu z poziomami z 1990r.

Realizacja zobowiązania do neutralności klimatycznej wymaga ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i ograniczenia zużycia energii, zwiększenia udziału energii odnawialnej (OZE) oraz jednocześnie zwiększenia pochłaniaczy dwutlenku węgla.

Ponadto UE pracuje nad zwiększeniem odporności swoich państw członkowskich i UE jako całości na zmianę klimatu, przyjmując nową i bardziej ambitną strategię przystosowania się do zmian klimatu.

Ma on na celu wzmocnienie odporności i zdolności adaptacyjnych krajów do zagrożeń związanych z klimatem i klęskami żywiołowymi, poprzez włączenie środków łagodzących zmiany klimatu i działań adaptacyjnych do krajowych strategii i planów.

Temperatura powierzchni ziemi w Europie w latach 2010-2019 była już o 1,7 °C wyższa od czasów przedprzemysłowych, co stanowi wzrost o 0,2°C w porównaniu z poprzednią dekadą. Pod wpływem globalnego ocieplenia straty gospodarcze wynikające z katastrof związanych z pogodą i klimatem rosną.

Monitorowanie postępów w realizacji celu 13 zrównoważonego rozwoju na poziomie Unii Europejskiej koncentruje się na działaniach na rzecz łagodzenia zmiany klimatu, ograniczania wpływu zmian klimatu i wspierania działań na rzecz klimatu. Na stronach Eurostatu można znaleźć informacje odnośnie państw członkowskich UE oraz wybranych pozostałych krajów europejskich na temat:

• emisji gazów cieplarnianych,
• emisji CO2 przez samochody osobowe na km,
• zmian temperatury,
• strat gospodarczych związanych ze zmianami klimatu,
• udziału energii odnawialnej w zużyciu energii finalnej brutto,
• średniej globalnej kwasowości oceanów.

Bardziej szczegółowy opis trendów w zakresie realizacji zadań przypisanych do 13 Celu Zrównoważonego Rozwoju publikujemy w następujących artykułach tematycznych:
 

Odnawialne źródła energii w Polsce i innych krajach UE;
 

Zmiany klimatyczne w Europie;
 

Wsparcie działań na rzecz klimatu na poziomie samorządów lokalnych;
 

Koszty zmian klimatycznych;
 

Emisja CO₂ nowych samochodów osobowych w Europie;
 

Emisja gazów cieplarnianych a cele klimatyczne.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu i ONZ