Produkcja i zużycie węgla w Polsce i Unii Europejskiej

W Unii Europejskiej nadal są kraje gdzie energia elektryczna i cieplna produkowane są z węgla kamiennego i brunatnego. Pomimo ograniczenia produkcji, a w niektórych krajach rezygnacji z wydobycia węgla, jego zużycie nie uległo istotnej redukcji na przestrzeni ostatnich 30 lat.

Produkcja węgla kamiennego w UE w latach 1990 -2019

Według danych Eurostatu w 28 krajach członkowskich Unii Europejskiej w roku 2019 wyprodukowano 67,2 mln ton węgla kamiennego. Możemy też prześledzić produkcję od roku 1990, w którym to produkcja węgla kamiennego wynosiła 368,5 mln ton, a producentami była połowa krajów unijnych (14). Od tamtego czasu wiele się zmieniło, co obrazuje poniższy wykres dla przejrzystości pokazujący tylko państwa największych producentów. Trzydzieści lat temu udział Polski w produkcji węgla kamiennego w UE wynosił 40%, aktualnie w roku 2019 nasz udział to już 91,7%, a Polska jest jednym z trzech producentów w Unii. Wielka Brytania wyprodukowała w 2019r. 2 166 tys. ton węgla kamiennego (3,2%), a Czechy 3 432 tys. ton (5,1%).
Największa redukcja wydobycia wśród krajów, w których nadal wydobywany jest węgiel kamienny, dokonała się w Wielkiej Brytanii – oszacowana produkcja w roku 2019 stanowiła 2,4% produkcji z roku 1990, w Czechach ten wskaźnik wynosi 15,3% a w Polsce 41,8%.

Produkcja węgla kamiennego w wybranych krajach Unii Europejskiej w latach 1990 -2019 [tys. ton]

Zużycie węgla kamiennego w UE w latach 1990 - 2019

Redukcja, a nawet zaprzestanie wydobycia węgla kamiennego nie oznacza, że ten surowiec w takim samym stopniu przestał być wykorzystywany do produkcji energii w UE. Przed trzydziestu laty produkcja w krajach unijnych stanowiła 74% zużycia węgla kamiennego, ostatnie dane z 2019r. pokazują, że ten udział spadł do 36,7%, co oznacza że wydobycie węgla kamiennego zaspakaja tylko niecałe 36,7% zapotrzebowania, reszta jest importowana spoza UE.

Zużycie węgla kamiennego w 1990r. wynosiło niemal 500 mln ton, a w roku 2019 - 183,2 mln ton, czyli 37% poziomu wyjściowego.

Największy udział w unijnym zużyciu węgla kamiennego ma Polska – 37,5%, przy zużyciu na poziomie 68,8 mln ton, na drugim miejscu są Niemcy z zużyciem 38,5 mln ton (udział 21%). Łącznie te dwa kraje odpowiadają za niemal 60% zużycia węgla kamiennego w UE. W następnej kolejności są Włochy, Francja i Holandia z ok. 10 mln. ton zużycia, co w sumie daje kolejne 17% unijnego zużycia.

Poniżej na wykresach pokazano zestawienie wydobycia, importu i eksportu oraz zużycia węgla kamiennego w Polsce i w Niemczech – kraje z najwyższym zużyciem oraz w Wielkiej Brytanii i Czechach, gdzie nadal węgiel jest wydobywany.

Wydobycie węgla kamiennego w UE – produkcja i zużycie [tys. ton]

Szacowane zużycie węgla kamiennego 2019r. [tys. ton]

Produkcja i zużycie węgla kamiennego w Polsce w latach 1990 - 2019 [tys. ton]

Produkcja i zużycie węgla kamiennego w Niemczech w latach 1990 - 2019 [tys. ton]

Produkcja i zużycie węgla kamiennego w Wielkiej Brytanii w latach 1990 - 2019 [tys. ton]

Produkcja i zużycie węgla kamiennego w Czechach w latach 1990 - 2019 [tys. ton]

Produkcja i zużycie węgla brunatnego w Unii Europejskiej w latach 1990 – 2019

Oszacowana produkcja węgla brunatnego w 2019r. wyniosła 307,6 mln ton , i była ponad dwukrotnie niższa niż trzydzieści lat wcześniej (676,3 mln ton w roku 1990). Głównym producentem tak w roku 1990 jak i obecnie były Niemcy, ich udział w unijnej produkcji kształtował się na poziomie 53% w roku 1990 i 42,7% w roku 2019. W tym czasie wydobycie w Niemczech spada prawie trzykrotnie z 357,5 mln ton w 1990r. do 131,3 mln ton w 2019r.

Polska jest drugim producentem węgla brunatnego w UE z wydobyciem 50,3 mln ton w roku 2019, co stanowi 16,4% unijnej produkcji. Wielkość ta stanowi 74,5% wydobycia z roku 1990 i jest to jedna z najniższych redukcji wydobycia w UE. Gorzej jest tylko w Bułgarii gdzie wydobycie spadło o ok. 12% z 31,5 mln ton w roku 1990 do 28 mln ton w 2019r.

Węgiel brunatny jest nadal produkowany w dziewięciu krajach członkowskich Unii Europejskiej . Oprócz Niemiec i Polski, których wydobycie łączne stanowi prawie 60% unijnej produkcji, węgiel brunatny wydobywany był w 2019r. jeszcze w: Czechach – 37,5 mln. ton, Bułgarii – 28 mln ton, Grecji – 27,4 mln ton, Rumunii – 21,7 mln ton, na Węgrzech – 6,8 mln ton, w Słowenii – 3,4 mln ton i na Słowacji – 1,5 mln ton.

W pięciu krajach (Hiszpania, Francja, Chorwacja, Włochy i Austria), które przed 30-laty wydobywały węgiel brunatny zaprzestano już jego wydobycia.

Węgiel brunatny jest wydobywany w krajach, w których następuje jego zużycie. Można przyjąć, że import i eksport są w UE znikome, chociaż są kraje, w których mimo braku wydobycia, węgiel brunatny jest wciąż wykorzystywany w niewielkich ilościach. Należą do nich: Hiszpania, Belgia, Austria, Francja, Chorwacja, Holandia, Włochy i Litwa.

Poniżej na wykresie pokazano wydobycie węgla brunatnego w wybranych krajach UE (największych producentów) w latach 1990 -2019 ze szczegółowymi danymi o produkcji dla Niemiec i Polski.

Produkcja węgla brunatnego w wybranych krajach Unii Europejskiej w latach 1990 - 2019 [tys. ton]

Zużycie węgla brunatnego w krajach UE w roku 2019 [tys. ton]

Produkcja i zużycie węgla brunatnego w Polsce w latach 1990 - 2019 [tys. ton]

Produkcja i zużycie koksu i półkoksu w UE w latach 1990 - 2019

Węgiel koksujący jest niezbędny do produkcji koksu koksowniczego dla przemysłu stalowego i żelaznego. Najnowsze, dostępne za 2019r. dane pokazują, że koksownie w krajach UE wyprodukowały 34,8 mln ton koksu koksowniczego, to jest ok. 39% produkcji z roku 1990 (88,2 mln ton). W podobnym stopniu spadło również zużycie koksu w całej UE, które w 2019r. wynosiło 33,9 mln ton, a 30 lat wcześniej w 1990r. – 87,4 mln ton.

W 1990r. największym producentem koksu były Niemcy z produkcją 21,9 mln ton. W 2019r. Niemcy są na drugiej pozycji (7,8 mln ton). Produkcja koksu w Niemczech spadła niemal trzykrotnie od 1990r., ale udział Niemiec w produkcji ogółem UE utrzymuje się na podobnym poziomie – 24,9% w 1990r. i 22,4% w 2019r.

Przewaga w produkcji koksu nad drugim producentem (Polska) utrzymywała się do roku 1994r., po czym w kolejnych latach w obydwu krajach produkcja koksu była na zbliżonym poziomie, bądź o kilka (2-3 pp) wyższa w Polsce. Taka sytuacja wystąpiła w roku 2019r. – produkcja koksu w Polsce wyniosła 8,9 mln ton, co przekłada się na udział w ogólnej produkcji UE – 25,6%.

W przeciwieństwie do węgla kamiennego i brunatnego, których produkcja spada we wszystkich krajach, w przypadku koksu w niektórych krajach UE produkcja nawet wzrosła na przestrzeni 30 lat, należą do nich Szwecja, Węgry i Finlandia, których udział w produkcji UE w 2019r wynosił odpowiednio 3,2%, 2,6%, 2,4%.

Koks produkowany był w 2019r. również we Francji (9%), Czechach (6,8%), Holandii (5,7%), we Włoszech (4,9%), na Słowacji (4%), Austrii I Wielkiej Brytanii (3,8%) I Belgii (3,2%).

Ze względu na swoje zastosowanie, koks jest zużywany do produkcji w większości krajów UE. Największe zużycie wśród krajów UE w 2019r. występowało w Niemczech (26,3%), następnie we Francji (10,9%), w Polsce (8%), Austrii (6,9%), Wielkiej Brytanii (6,8%), we Włoszech (5,8%), w Czechach (5,8%), Holandii (5,7%).

Poniżej na wykresach pokazano produkcję i zużycie koksu na przestrzeni ostatnich 30 lat w Unii Europejskiej I wybranych krajach.

Produkcja węgla w Unii Europejskiej (UE-28) w latach 1990 - 2019 [tys. ton]

Produkcja i zużycie koksu w Unii Europejskiej w latach 1990 - 2019 [tys. ton]

Zużycie koksu w krajach Unii Europejskiej w roku 2019 [tys. ton]

Produkcja i zużycie koksu w Niemczech w latach 1990 - 2019 [tys. ton]

Produkcja i zużycie koksu we Francji w latach 1990 - 2019 [tys. ton]

Produkcja i zużycie koksu w Polsce w latach 1990 - 2019 [tys. ton]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu