PKB na mieszkańca w Polsce i Europie

Wartość PKB na mieszkańca Polski jest ponad dwukrotnie niższa niż średnia w Unii Europejskiej. Dystans do najbogatszych krajów Europy jest kilkukrotny. W jakim tempie nadrabiamy zaległości, o ile dobrobyt naszych obywateli wzrósł w ciągu ostatnich 20 lat?

Państwa europejskie należą do krajów najbardziej rozwiniętych pod względem gospodarczym na świecie. Nie oznacza to jednak, że wszystkie kraje w Europie mogą pochwalić się jednakowym, czy nawet zbliżonym poziomem dobrobytu. Występują znaczące różnice między krajami, a w ramach poszczególnych państw, nawet najbogatszych, występuje znaczne rozwarstwienie społeczeństwa.

Unia Europejska wspiera wzrost gospodarczy, tworzenie miejsc pracy i konkurencyjność poprzez szereg programów i funduszy europejskich wspomagających przedsiębiorczość i wyrównywanie szans rozwoju.

Poziom życia obywateli Unii Europejskiej zależy od wyników gospodarczych poszczególnych krajów członkowskich, które można zmierzyć za pomocą różnych wskaźników. Jednym z nich jest produkt krajowy brutto (PKB). PKB wskazuje na potencjał gospodarki do zaspokajania potrzeb ludzi i zdolność danej gospodarki do tworzenia miejsc pracy. Produkt krajowy brutto (PKB) jest podstawowym miernikiem rozwoju gospodarczego państwa, w syntetycznej formie przedstawia obraz gospodarki narodowej.

PKB mierzy łączną, wyrażoną w pieniądzu, wartość całkowitej końcowej produkcji towarów i usług wytworzonych przez gospodarkę danego kraju w ciągu roku. Więcej informacji i statystyk na temat PKB całej UE i poszczególnych państw członkowskich prezentujemy w raporcie Tempo rozwoju gospodarczego Polski na tle Europy.

PKB na osobę miernikiem poziomu życia w danym kraju

Jednym z celów polityki Unii Europejskiej, jak również krajów członkowskich, jest długookresowy wzrost wskaźnika rozwoju gospodarczego mierzony wartością produktu krajowego brutto na mieszkańca.

Wskaźnik liczony jest jako stosunek realnego PKB do średniej liczby ludności w danym roku.

PKB na osobę jest najlepszym znanym miernikiem przeciętnego poziomu życia w danym kraju.

Choć od lat trwają dyskusje i krytyka produktu krajowego brutto jako miernika dobrobytu. Główne zarzuty to m.in. brak odzwierciedlenia jakości życia w związku z nieuwzględnianiem takich ważnych aspektów jak stan zdrowia, jakość edukacji czy czas wolny oraz negatywnych rezultatów rozwoju gospodarczego w postaci degradacji środowiska. Aby ocenić standardy życia i zamożność społeczeństw, często używa się wskaźnika PKB per capita (na głowę mieszkańca), wskaźnik ten pozwala wyeliminować różnice w populacji poszczególnych państw.

Wskaźnik PKB na mieszkańca jest również częścią zestawu wskaźników monitorujących realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju UE. Służy do weryfikowania zadań przypisanych do celu 8 zrównoważonego rozwoju w zakresie wzrostu gospodarczego.

Eurostat publikuje co roku informacje na ten temat. Ostanie dostępne dane dotyczą roku 2022. Informacje przekazują wszystkie kraje członkowskie UE oraz niektóre, pozostałe państwa europejskie.

Gdzie w Europie żyje się najlepiej?

Przeciętny realny (skorygowany o inflację) produkt krajowy brutto na mieszkańca Unii Europejskiej w 2022 r. dla 27 krajów członkowskich wynosił 35,3 tys. EUR i był o 2 760 EUR wyższy niż rok wcześniej.

Najwyższym wskaźnikiem PKB per capita mogą pochwalić się mieszkańcy Luksemburga, gdzie PKB per capita w 2022 r. wynosił 119,2 tys. EUR, o 18,2 tys. EUR więcej niż następnej w kolejności Norwegii (101,1 tys. EUR). Trzeci wynik osiągnęła Irlandia (99 tys. EUR), a następny Szwajcaria (87,4 tys. EUR).

Polska należy do krajów z najniższą wartością PKB na mieszkańca – zajmujemy 4 miejsce od końca z wynikiem 17,4 tys. EUR. W 2022 r. gorszy wynik od nas, choć tylko nieznacznie, wykazała Chorwacja – 17,1 tys. EUR. W następnej kolejności Rumunia (15 tys. EUR). Najniższy produkt krajowy brutto na mieszkańca wśród krajów unijnych wypracowała Bułgaria – 12,4 tys. EUR.

Należy dodać, że wskaźnik liczony jest w EUR, co nie zawsze jest odzwierciedleniem siły nabywczej danego kraju.

PKB na mieszkańca w Europie w 2022r. [EUR]

Tempo wzrostu PKB per capita na przestrzeni ostatnich 20 lat

Wypracowany w 2022 r. w Polsce produkt krajowy brutto na osobę był o ponad połowę niższy od przeciętnej dla 27 krajów Unii Europejskiej - stanowił 49,2% średniej unijnej. Systematycznie zmniejszamy dystans dzielący nas od średniej unijnej. Na przestrzeni ostatnich 20 lat udało się poprawić ten wskaźnik o 21,5 punków procentowych, z 27,7% w roku 2002 do 49,2% w 2022 r. W tym czasie możemy obserwować poprawę wskaźnika z roku na rok średnio o 1 pp. rocznie, choć zdarzały się lata ze spadkami.

Chociaż poprawa jest zauważalna nie tylko w danych statystycznych, ale przede wszystkim realnych warunkach życia Polaków to przy takim tempie jak dotychczas nie dogonimy Europy ani w ciągu 20, ani nawet 50 lat

Porównanie wskaźnika PKB per capita w Polsce do średniej unijnej w latach 2000-2022 [EUR]

W którym kraju w Europie dobrobyt mieszkańców rośnie najszybciej?

W Europie jest jeden kraj, który wyraźnie wyróżnia się na tle innych pod względem tempa rozwoju gospodarczego mierzonego wskaźnikiem PKB na mieszkańca. To Irlandia, gdzie już w roku 2002 poziom dobrobytu mieszkańców liczony wg PKB per capita był wyższy niż średnia unijna dla 27 krajów (UE-27) i wynosił 34,6 tys. EUR, co stanowiło 174,1% średniej EU-27. W roku 2022 PKB na mieszkańca Irlandii to już prawie 99 tys. EUR, a w stosunku do średniej unijnej 280,6%. W ciągu 20 lat PKB w Irlandii w przeliczeniu na osobę wzrósł niemal trzykrotnie, o 64,4 tys. EUR. W Polsce wzrost był nawet ponad trzykrotny w tym czasie, ale wzrost w przeliczeniu na EUR to 11,9 tys. EUR.

Irlandia jest liderem wzrostu gospodarczego, jeżeli będziemy analizować ostatnie 10 i 5 lat, a także w roku 2020, kiedy jako jedyny kraj (spośród monitorowanych przez Eurostat) wykazała wzrost PKB per capita o 3 tys. EUR.

PKB na mieszkańca w wybranych krajach w latach 2000-2022 [EUR]

PKB per capita w Polsce i w Unii Europejskiej

PKB na mieszkańca Polski w 2022 r. to 17,4 tys. EUR czyli 49,2% poziomu UE27. To pokazuje dystans dzielący nas od średniej unijnej, ale wskaźnik ten nie odzwierciedla do końca rzeczywistej sytuacji.

Aby wyeliminować różnice w poziomach cen między krajami zamiast korzystać z rynkowych kursów wymiany walut, dla celów statystycznych stosuje się przeliczenie PKB w walutach krajowych na umowną jednostkę tzw. standard siły nabywczej (PPS) przy użyciu parytetów siły nabywczej (PPP) odzwierciedlający siłę nabywczą każdej waluty.

Wskaźnik wolumenu PKB na mieszkańca w PPS jest wyrażony w stosunku do średniej dla UE-27 wynoszącej 100.

W 2022 r. PKB na mieszkańca Polski wg standardu siły nabywczej PPS to nieco ponad 28 tys. PPS co stanowi 79,5% poziomu UE27.

Chociaż dane podawane w PPS powinny być z zasady wykorzystywane do porównań między krajami w danym roku, charakter zmian tych danych, odniesienie do poziomu średniej unijnej pokazuje wyrównywanie się standardów życia.

W 2004 r. w momencie wejścia do UE, polski PKB per capita w PPS stanowił 51,5% poziomu unijnego, czyli do 2022 r. poprawił się o 28 punktów procentowych (p.p.). Nie był to najwyższy awans, swoją sytuację gospodarczą w większym stopniu poprawiły: Estonia o 30,6 p.p. (z 55,9% do 86,5%), Litwa o 28,9 p.p. (z 50,3% do 89,2%) Rumunia o 42 p.p. (z 34,7% do 76,7%), oraz najbardziej Irlandia o 84,9 p.p. (z 149,5% do 234,4%).

W okresie 2004 – 2022 nie wszystkim udało się poprawić wskaźniki, w niemal połowie państw unijnych zamożność społeczeństwa liczona PKB per capita w odniesieniu do średniej unijnej spadła. Najbardziej dotknęło to Greków gdzie PKB na mieszkańca w PPS spadł z poziomu 98,2% średniej UE27 w 2004 r. do poziomu 67,9% w roku 2022, czyli o 30,4 p.p.. Następne w kolejności, ale ze znacznie niższym spadkiem są Włochy – spadek o 18,2 p.p. (z 113,7% do 95,5%), Hiszpania o 16,5 p.p. (z 101% do 84,5%), Finlandia o 10,7 p.p. (z 120,3% do 109,6%), Francja o 10,7 p.p. (z 112,1% do 101,4%), Szwecja o 10,5 p.p. (z 130,6% do 120,1%), Cypr o 8,4 p.p. (z 100,1% do 91,7%), Holandia o 7,4 p.p. (z 138,1% do 130,7%), Portugalia o 5,6 p.p. (z 82,8% do 77,2%), Austria o 5,4 p.p. (z 130,3% do 124,9%), Niemcy o 5,3 p.p. (z 122,4% do 117,1%), Belgia o 4,0 p.p. (z 123,7% do 119,7%).

PKB per capita w Polsce na poziomie 79,5% poziomu UE27 pokazuje dystans dzielący nas od Europy, ale tu należy pamiętać że jest to odniesienie do średniej na którą składa się wynik Polski, Rumunii ale też Szwajcarii i Luksemburga oraz o różnicach w zamożności mieszkańców poszczególnych państw.

Średnie tempo zbliżania się PKB per capita Polski do średniej UE w latach 2004 -2022 wynosi 1,5 p.p. rocznie czyli biorąc pod uwagę dzielący nas dystans do średniej unijnej potrzebujemy na to ok. 14 lat. Gdyby to było takie proste... Analizując dłuższy przedział czasowy 1995 - 2022 średnie tempo zbliżania się do średniej unijnej wynosi 1,2 p.p. rocznie. Ale jest to średnia ze wszystkimi wadami tego wskaźnika. W analizowanym okresie nie znalazło się ani jedno państwo, którego wskaźnik PKB per capita w odniesieniu do średniej unijnej wzrastałby w każdym roku.

PKB na mieszkańca w PPS w odniesieniu do średniej UE-27 [%]

Aktualizacja raportu z marca 2022

źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat