Efektywność energetyczna Polski i innych krajów UE

Poprawa efektywności energetycznej jest jednym z strategicznych celów Unii Europejskiej. Ma wpływ na bezpieczeństwo energetyczne UE, konkurencyjność oraz warunki życia jej mieszkańców jak i warunki rozwoju gospodarczego.

Przyjęty przez Unię Europejską cel zakładał poprawę efektywności energetycznej o 20% do roku 2020. Aby osiągnąć ten cel roczne zużycie energii pierwotnej w ramach UE-28 nie powinno być większe niż 1 483 Mtoe (mln. ton ekwiwalentnego oleju) oraz roczne zużycie energii finalnej nie większe niż 1 086 Mtoe w roku 2020.

Kolejny cel w zakresie efektywności energetycznej wyznaczony został na rok 2030, dla UE oznacza zużycie energii pierwotnej nie większe niż 1 273 Mtoe, a zużycie energii finalnej – 956 Mtoe – co oznacza poprawę efektywności o 32,5%.

Po wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii cele te zostały odpowiednio dostosowane – zużycie energii pierwotnej powinno maksymalnie wynosić 1 128 Mtoe, a zużycie energii finalnej – 846 Mtoe w roku 2030 .

Każdy kraj członkowski UE ma wyznaczony cel krajowy, na poziomie swoich możliwości.

Polska powinna była poprawić efektywność energetyczną do roku 2020, zmniejszając zużycie energii pierwotnej o 13,6 Mtoe, a jej zużycie nie powinno być większe niż 96,4 Mtoe oraz zużycie energii finalnej nie większe niż 71,6 Mtoe. Do 2030 roku Polska powinna poprawić efektywność o 23% ograniczając zużycie energii pierwotnej do poziomu 91,3 Mtoe, a zużycie energii finalnej do 67 Mtoe.

Czy udało się osiągnąć ten cel przekonamy się jak Eurostat opublikuje dane za rok 2020, a na to trzeba poczekać jeszcze kilka miesięcy.

Jak daleko jesteśmy od wyznaczonych celów, można się przekonać na podstawie informacji dotyczących roku 2019.

Energia pierwotna jest to energia zawarta w pierwotnych nośnikach energii pozyskiwanych bezpośrednio z zasobów naturalnych odnawialnych i nieodnawialnych.

Zużycie finalne jest to zużycie nośników energii przez konsumentów (przemysł, transport, sektor usług, gospodarstwa domowe ..) na ich potrzeby technologiczne, produkcyjne i bytowe. Zużycie finalne nie obejmuje przetwarzania na inne nośniki energii oraz strat powstałych u producentów i dystrybutorów.

Zużycie energii pierwotnej jest miernikiem całkowitego krajowego zapotrzebowania na energię. Zużycie finalne energii określa faktyczną konsumuję użytkowników końcowych.

Redukcja zużycia energii pierwotnej w UE

Zużycie energii pierwotnej w całej Unii Europejskiej w 2019 roku było o 2,9% wyższe od założonego celu na rok 2020 i 19,9% powyżej celu wyznaczonego na rok 2030.

Jak widać na poniższym wykresie zużycie waha się w poszczególnych latach. Wynika to zarówno z koniunktury gospodarczej jak też sytuacji pogodowej (np. mroźna zima czy upalne lato) oraz zmian strukturalnych w przemyśle, wdrożenie rozwiązań poprawiających efektywność energetyczną itp.

Najbliżej wyznaczonej wielkości zużycia energii pierwotnej UE była w roku 2014 – 1,9 % powyżej wyznaczonego na 2020r.

Porównanie zużycia energii pierwotnej dla Polski z wyznaczonymi celami, pokazuje że zużycie w roku 2019 było 1,8% powyżej celu na 2020r. i 7,5% powyżej celu na rok 2030. Na wykresie prezentującym dane za lata 1990 - 2019 widać duże wahania (większe niż dla całej UE). W latach 2012 – 2016 zużycie energii pierwotnej było poniżej założonego na 2020r. celu, a w latach 2014 i 2015 nawet poniżej celu na 2030r. Podobna sytuacja miała miejsce przed 2010r.

Punktem wyjścia do ustalenia docelowych wartości zużycia pierwotnego i finalnego energii była prognozowana wartość tego zużycia na rok 2007. Czy tak bardzo ograniczyliśmy zużycie, czy wyznaczony cel był mało ambitny?

Zużycie energii pierwotnej w UE oraz założone cele na rok 2020 i 2030 (TOE)

Zużycie energii pierwotnej w Polsce oraz założone cele na rok 2020 i 2030 (TOE)

Eurostat nie podaje wartości prognozowanych, mamy wartość zrealizowanego zużycia w roku 2007 i do tych wielkości porównamy zużycie energii pierwotnej w roku 2019 dla wszystkich krajów UE.

We wszystkich krajach unijnych z wyjątkiem Polski i Austrii zużycie energii pierwotnej w roku 2019 było niższe niż w roku 2007. Najwyższy spadek zanotowała Litwa o 22,5%, w następnej kolejności Grecja o 20%, Wielka Brytania o 18,8%, Włochy o 18,3% i Dania o 17,4%.

W Austrii zużycie energii pierwotnej w porównywalnych latach było na tym samym poziomie.

Wśród krajów UE wyróżnia się Polska, która jako jedyna zwiększyła o 6,8% zużycie energii pierwotnej w roku 2019 w stosunku do 2007r.

Porównanie zużycia energii pierwotnej w krajach UE w roku 2007 i 2019

Redukcja zużycia energii finalnej w UE

W 2019 r. zużycie energii finalnej w UE było o 2,9% wyższe niż cel energetyczny na rok 2020 i 16,9% powyżej celu na 2030r. W roku 2014 zużycie energii finalnej (końcowej) było poniżej docelowego poziomu 2020r. Najwyższe zużycie energii finalnej zanotowano w UE w latach 2003 – 2008, w tym najwyższe w 2006r. – 10,2% powyżej poziomu docelowego na 2020r.

Krzywa zużycia energii finalnej dla Polski w latach 1990 – 2019 pokazuje dużo większe zróżnicowanie niż ma to miejsce w przypadku UE, a nawet widoczny jest trend wzrostowy. Wyznaczony cel na 2020r. kształtuje się powyżej zrealizowanego zużycia energii finalnej w poszczególnych latach. Jedynie w 2018r. było o 0,3% wyższe od przyjętego celu. Cel przyjęty na rok 2030 został przekroczony dopiero w ostatnich latach 2017 – 2019.

Zużycie energii finalnej w UE oraz założone cele na rok 2020 i 2030 (TOE)

Zużycie energii finalnej w Polsce oraz założone cele na rok 2020 i 2030 (TOE)

Porównanie zużycie energii finalnej w latach 2007 i 2019 pokazuje wzrost zużycia w 9 krajach. Najbardziej zwiększyło się zużycie energii finalnej na Malcie o 45%, w następnej kolejności w Polsce o 15,2%, na Węgrzech o 6,7%, na Litwie o 6,6% i w Austrii o 2,5%.

W pozostałych krajach zużycie spadło, najbardziej w Grecji o 26,7%, potem we Włoszech o 14,2% i w Hiszpanii o 12,4%. Szczegóły pokazuje wykres poniżej.

Porównanie zużycia energii finalnej w krajach UE w roku 2007 i 2019

Poniżej na wykresach pokazano jak kształtowało się zużycie energii pierwotnej i finalnej w latach 1990 – 2019 w wybranych krajach.

Zużycie energii pierwotnej i energii finalnej w Polsce w latach 1990 - 2019

Zużycie energii pierwotnej i energii finalnej w Grecji w latach 1990 - 2019

Zużycie energii pierwotnej i energii finalnej na Węgrzech w latach 1990 - 2019

Zużycie energii pierwotnej i energii finalnej w Wielkiej Brytanii w latach 1990 - 2019

Zużycie energii pierwotnej i energii finalnej w Niemczech w latach 1990 - 2019

Energochłonność polskiej gospodarki na tle UE

Energochłonność jest miarą efektywności energetycznej gospodarki i pokazuje, ile energii potrzeba do wyprodukowania jednostki produktu krajowego brutto (PKB). Wyrażana jest w kilogramach ekwiwalentnego oleju na 1 000 EUR PKB.

Poniższy wykres pokazuje energochłonność poszczególnych krajów UE w roku 2019, przy przeliczeniu PKB według standardu siły nabywczej (PPS).

Najmniej energii na wytworzenie 1000 PPS produktu krajowego brutto wykazała Irlandia (50,9), następna w kolejności, z dużą różnicą, była Dania (76,6) i Rumunia (78,7).

Najbardziej energochłonnymi gospodarkami wśród krajów członkowskich UE była Malta (201,9) i Finlandia (180,6).

Energochłonność PKB krajów UE według standardu siły nabywczej [kgoe/1000 PPS]

Zmiana energochłonności PKB w krajach UE wg standardu siły nabywczej w latach 1995 – 2019 [kgoe/1000 PPS]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu