Dostęp do opieki zdrowotnej w Polsce i UE
Zwiększenie dostępności do opieki zdrowotnej jest jednym z trzech priorytetów polityki zdrowotnej Unii Europejskiej. Dostęp do opieki zdrowotnej w Karcie praw podstawowych UE został zdefiniowany jako prawo i jest jedną z 20 zasad Europejskiego filaru praw socjalnych.
Każdy ma prawo do szybkiego dostępu do przystępnej cenowo i dobrej jakości, profilaktycznej i leczniczej opieki zdrowotnej.
Zwiększenie dostępu do usług opieki zdrowotnej może wpłynąć na poprawę zdrowia i przyczynić się do ograniczenia ubóstwa i wykluczenia społecznego. A to z kolei będzie miało wpływ na wzrost produktywności, poprawę jakości życia i obniżenie kosztów związanych z systemami zabezpieczenia społecznego.
Eurostat publikuje wskaźnik dostępu do opieki zdrowotnej, który jest częścią zestawu wskaźników monitorujących realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju Unii Europejskiej. Służy do weryfikacji postępów w realizacji celu 3. w zakresie dobrego zdrowia i dobrostanu oraz celu 1. w zakresie braku ubóstwa.
Wskaźnik dostępu do opieki zdrowotnej
Wskaźnik dostępu do opieki zdrowotnej mierzy odsetek populacji w wieku 16 lat i powyżej, która zgłasza niezaspokojone potrzeby w zakresie opieki medycznej z jednego z następujących powodów:
- przyczyn finansowych,
- długiej listy oczekujących,
- odległości lub problemów z transportem.
Niezaspokojone potrzeby w zakresie opieki zdrowotnej to indywidualna ocena osoby, która w sytuacji, w której potrzebowała badania lekarskiego lub leczenia (z wyłączeniem opieki dentystycznej) nie mogła uzyskać takiej pomocy lub nie starała się o nią z wyżej wymienionych przyczyn.
Informacje pochodzą od samych respondentów, a więc w pewnym stopniu zależy od ich subiektywnej oceny, a także uwarunkowań społecznych i kulturowych środowisk, w których funkcjonują.
Ponieważ standardy i oczekiwania społeczne mogą wpływać na odpowiedź na pytania dotyczące niezaspokojonych potrzeb w zakresie opieki zdrowotnej, skala nierówności między poszczególnymi krajami może nie oddawać rzeczywistych różnic, do tego dochodzi jeszcze zróżnicowanie na poziomie organizacji systemu opieki zdrowotnej w poszczególnych krajach.
Eurostat publikuje dane dla wszystkich państw członkowskich UE oraz Islandii, Norwegii, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii.
Wskaźnik dostępu do opieki zdrowotnej w Polsce i w UE
W roku 2019 przeciętny, dla 27 krajów członkowskich, odsetek osób zgłaszających niezaspokojone potrzeby w zakresie opieki zdrowotnej wynosił 1,7% populacji w wieku 16 lat i powyżej. Odsetek ten zmniejszył się w ciągu ostatnich pięciu lat od roku 2015 o 1,6 punktu procentowego, czyli dwukrotnie.
Dla Polski wskaźnik ten wynosił 4,2%, od roku 2015 spadł o 3,1 pp.
Osobom niepełnosprawnym trudniej jest uzyskać dostęp do opieki zdrowotnej. W UE-27 uskarżało się na to 4,0%, a w Polsce dwa razy więcej – 8,0% osób.
Kobiety tak w Polsce jak i w całej UE, częściej niż mężczyźni, wskazywały problem z dostępem do opieki zdrowotnej ze względu na wysokie koszty, długą listę oczekujących lub odległość do pokonania. W Unii było to 2,0%, a w Polsce 4,7%, podczas gdy dla mężczyzn wskaźnik ten wynosił w UE-27 – 1,4%, a w Polsce 3,5%.
Barierę finansową jako powód utrudnionego dostępu do usług opieki zdrowotnej, zarówno w Unii jak i w Polsce wskazało 0,9% ludność w wieku 16 i powyżej lat. W Unii Europejskiej był to główny powód ograniczonego dostępu do usług medycznych. W Polsce główna barierą była długa lista oczekujących na świadczenia zdrowotne. Wskazało ją 3,0% respondentów. W Unii na długie kolejki narzekało średnio 0,7% ankietowanej populacji.
Podawane powyżej informacje odnosiły się do całej populacji w wieku 16 lat i więcej, która w zdecydowanej większości (ponad 90%) nie wymagała opieki zdrowotnej w danym roku.
Inaczej wyglądają wskaźniki dostępu do opieki zdrowotnej, jeżeli ograniczymy grupę respondentów do osób, które w badanym roku wymagały opieki zdrowotnej.
Jak widać na wykresie poniżej w Polsce osoby, które potrzebowały opieki zdrowotnej w roku 2019 częściej napotykały na barierę z dostępem do takich usług niż przeciętnie w Unii Europejskiej. Jedynie wskazanie na barierę finansową wśród osób w wieku 16 i więcej lat było podobne zarówno w Polsce (12,7%) jak i w UE-27 (13,0%).
Ogółem w tej grupie wiekowej na brak dostępu do opieki zdrowotnej, z jednego z tych trzech powodów, w Polsce wskazywało 29,6% osób potrzebujących pomocy medycznej, a w Unii 25,5%.
Na poziomie średniej unijnej nie ma istotnych różnic między wskazaniami całej grupy osób potrzebujących pomocy, a osobami w wieku 65 lat i powyżej.
Takie różnice natomiast są widoczne w Polsce. Polscy seniorzy częściej borykali się z problemami w dostępie do opieki zdrowotnej, wskazało ją 37,9% osób w wieku 65 lat i więcej, przy 29,6% wszystkich osób wymagających pomocy.
Dla 16,9% respondentów opieka zdrowotna była zbyt droga, dla 7,0% barierę stanowiła odległość do pokonania, a największą barierą wskazaną przez 31,5% osób była zbyt długa lista oczekujących.
Niezaspokojone potrzeby na opiekę zdrowotną w Polsce i w UE w 2019r. [%]
Odsetek osób zgłaszających bariery w dostępie do opieki zdrowotnej w roku 2019 z powodu wysokich kosztów, długich list oczekujących, odległości lub problemów z transportem w Polsce kształtowały się o 4,1 pp. powyżej średniej dla UE-27 i wynosił 29,6%. To wskaźnik dla wszystkich osób wymagających pomocy medycznej w wieku 16 lat i powyżej.
Najłatwiejszy dostęp do opieki zdrowotnej mieli mieszkańcy Cypru, tylko 5,8% z nich zgłosiło jakieś problemy, w następnej kolejności Słowacy – 10,9%, Norwegowie – 11,7%, Rumuni – 12,8%, Holendrzy – 15,4% i Bułgarzy – 15,9%.
Najwięcej problemów z dostępem do opieki zdrowotnej zgłosili mieszkańcy Portugalii – 39,9%, Luksemburga – 38,8%, Estonii – 36,9%, Finlandii – 36,3%, Chorwacji i Danii – 33%
Bariery zgłaszane przez osoby potrzebujące pomocy medycznej w dostępie do opieki zdrowotnej w roku 2019 w Europie [% populacji w wieku 65 lat i więcej]
źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat
