Dobre zdrowie i jakość życia w Polsce i Europie
Cel trzeci zrównoważonego rozwoju wzywa do zapewnienia zdrowia i promowania dobrostanu dla wszystkich w każdym wieku, w tym do poprawy zdrowia reprodukcyjnego, zdrowia matek i dzieci, wyeliminowania epidemii, głównych chorób zakaźnych oraz zmniejszenia chorób niezakaźnych i psychicznych.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje zdrowie jako „stan pełnego dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby lub ułomności”
Dobry stan zdrowia ma wartość nie tylko dla każdego człowieka jako główny wyznacznik jakości życia i dobrostanu, ale również ma wpływ na ogólny wzrost społeczny i gospodarczy.
O zdrowiu decyduje dostępność do opieki zdrowotnej, ale również o zdrowiu mogą decydować indywidualne cechy i zachowania, takie jak palenie, nadmierne spożycie alkoholu i niezdrowa dieta, a także zewnętrzne czynniki społeczno-ekonomiczne i środowiskowe, takie jak warunki życia, jakość powietrza i hałas.
Według informacji ONZ na świecie co roku ponad 6 milionów dzieci umiera przed ukończeniem piątego roku życia. Cztery na pięć zgonów dzieci poniżej piątego roku życia ma miejsce w Afryce Subsaharyjskiej i Azji Południowej. Prawdopodobieństwo śmierci przed ukończeniem piątego roku życia jest dwukrotnie większe w przypadku dzieci urodzonych w rodzinach ubogich niż w zamożniejszych.
Od 1990 roku śmiertelność okołoporodowa matek spadła na świecie prawie o połowę. Jednak wskaźnik umieralności matek w regionach rozwijających się jest wciąż 14 razy większy niż w regionach rozwiniętych.
Od 2000 roku szczepienia przeciw odrze zapobiegły 15,6 milionom zgonów. W latach 2000 – 2015 w Afryce Subsaharyjskiej udało się zapobiec ponad 6,2 mln zgonów z powodu malarii, przede wszystkim wśród dzieci poniżej piątego roku życia. Szacuje się, że światowy wskaźnik zachorowalności obniżył się o 37%, a wskaźnik umieralności o 58%.
Na świecie dokonano znacznego postępu w zakresie zwiększania przewidywanej długości życia i ograniczania najczęstszych czynników powodujących śmiertelność dzieci i matek.
Zapewniając bardziej efektywne finansowanie systemów opieki zdrowotnej, poprawę warunków sanitarnych i higieny, dostęp do lekarzy oraz ograniczając zanieczyszczenie środowiska, możemy przyczynić się do uratowania życia milionom ludzi.
Zadania w ramach 3. Celu Zrównoważonego Rozwoju
Zadania zamieszczone w Agendzie ONZ na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 przypisane do celu 3:
3.1 Do 2030 roku zmniejszyć globalny wskaźnik śmiertelności okołoporodowej do poziomu mniejszego niż 70 przypadków na 100 tysięcy żywych urodzeń.
3.2 Do 2030 roku wyeliminować przypadki zgonów wśród noworodków i dzieci poniżej piątego roku życia, którym można zapobiec. Wszystkie państwa będą dążyć do ograniczenia umieralności noworodków co najwyżej do poziomu 12 przypadków na tysiąc żywych urodzeń i umieralności dzieci poniżej piątego roku życia co najwyżej do poziomu 25 przypadków na tysiąc żywych urodzeń.
3.3 Do 2030 roku wyeliminować epidemie AIDS, gruźlicy, malarii i zaniedbanych chorób tropikalnych oraz zwalczyć wirusowe zapalenie wątroby, choroby przenoszone przez wodę oraz inne choroby zakaźne.
3.4 Do 2030 roku obniżyć o 1/3 przedwczesną umieralność z powodu chorób niezakaźnych poprzez zapobieganie i leczenie oraz promowanie zdrowia psychicznego i dobrostanu.
3.5 Wzmocnić zapobieganie i leczenie uzależnień od środków odurzających, w tym narkotyków oraz szkodliwego spożycia alkoholu.
3.6 Do 2020 roku zmniejszyć o połowę liczbę wszystkich rannych i ofiar śmiertelnych w wypadkach drogowych na świecie.
3.7 Do 2030 roku zapewnić powszechny dostęp do świadczeń z zakresu zdrowia seksualnego reprodukcyjnego, w tym planowania rodziny, informacji i edukacji oraz włączyć zdrowie reprodukcyjne do krajowych strategii i programów.
3.8 Zapewnić powszechną opiekę zdrowotną, w tym zabezpieczenie przed ryzykiem finansowym, dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej wysokiej jakości oraz bezpiecznych, skutecznych, wysokiej jakości, przystępnych cenowo lekarstw i szczepionek.
3.9 Do 2030 roku znacząco obniżyć liczbę zgonów i chorób powodowanych przez niebezpieczne substancje chemiczne oraz zanieczyszczenie i skażenie powietrza, wody i gleby.
3.A Wzmocnić proces wdrażania Ramowej Konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu (World Health Organization Framework Convention on Tobacco Control).
3.B Wspierać badania nad oraz opracowanie nowych szczepionek i lekarstw przeciwko chorobom zakaźnym i niezakaźnym, które dotykają przede wszystkim kraje rozwijające się. Zapewnić dostęp do podstawowych lekarstw i szczepionek po przystępnej cenie, zgodnie z Deklaracją z Doha dotyczącą Porozumienia w Sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej i Zdrowia Publicznego (Doha Declaration on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights and Public Health), które potwierdza prawo krajów rozwijających się do korzystania w pełni z postanowień Porozumienia w Sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej (Agreement on Trade–Related Aspects of Intellectual Property Rights – TRIPS Agreement) w zakresie swobody ochrony zdrowia publicznego i w szczególności zapewnienia wszystkim dostępu do lekarstw.
3.C Znacznie zwiększyć finansowanie ochrony zdrowia, jak również nabór, rozwój, szkolenie i utrzymanie pracowników opieki zdrowotnej w krajach rozwijających się, szczególnie w tych najmniej rozwiniętych oraz małych rozwijających się państwach wyspiarskich.
3.D Wzmocnić zdolność wszystkich krajów, szczególnie państw rozwijających się, w dziedzinie wczesnego ostrzegania, redukcji ryzyka oraz zarządzania krajowym i globalnym ryzykiem w obszarze zdrowia.
Polityka zdrowotna Unii Europejskiej - zadania przypisane do celu 3. zrównoważonego rozwoju
Za organizację i zapewnianie świadczeń zdrowotnych i opieki medycznej odpowiedzialne są państwa członkowskie UE. Polityka zdrowotna Unii Europejskiej służy uzupełnieniu polityk krajowych, zapewnieniu ochrony zdrowia oraz działaniom na rzecz silniejszej Unii Zdrowotnej. UE wspiera władze lokalne w krajach UE w osiąganiu wspólnych celów, poprzez łączenie zasobów i stawianie czoła wspólnym wyzwaniom, przekonaliśmy się o tym podczas pandemii COVID-19. Oprócz tworzenia ogólnounijnych przepisów i norm dotyczących produktów i usług zdrowotnych Unia udostępnia również środki finansowe na projekty w dziedzinie zdrowia w całej UE.
Polityka i działania UE dotyczące zdrowia publicznego mają na celu:
- ochronę i poprawę zdrowia obywateli Unii Europejskiej;
- zapewnienie wszystkim Europejczykom równego dostępu do nowoczesnej i skutecznej opieki zdrowotnej;
- wspieranie modernizacji i cyfryzacji systemów opieki zdrowotnej i infrastruktury zdrowotnej;
- poprawę odporności europejskich systemów opieki zdrowotnej;
- przygotowanie państw UE do skuteczniejszego zapobiegania przyszłym pandemiom i reagowania na nie.
Monitorowanie celu 3. zrównoważonego rozwoju w UE koncentruje się na tematach zdrowego życia, uwarunkowań zdrowia, przyczyn zgonów i dostępu do opieki zdrowotnej.
Na zdrowie i przedwczesną umieralność ludzi poza czynnikami środowiskowymi istotny wpływ ma szereg modyfikowalnych czynników ryzyka, w szczególności palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, niezdrowe odżywianie, brak aktywności fizycznej i otyłość.
Do czynników środowiskowych zalicza się hałas i zanieczyszczenie powietrza, narażenie na toksyczne chemikalia i pestycydy znajdujące się w środowisku i żywności.
Jak wygląda sytuacja w odniesieniu do celu zrównoważonego rozwoju nr 3 „Dobre zdrowie i jakość życia” na poziomie Unii Europejskiej jak też poszczególnych krajów członkowskich, w tym w Polsce, przedstawiamy w następnych raportach:
Dostęp do opieki zdrowotnej w Polsce i UE
Wydatki na ochronę zdrowia w Polsce i Europie
Umieralność i przyczyny zgonów
Bezpieczeństwo na europejskich drogach
Problemy z hałasem i jego wpływ na zdrowie
Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM2,5 i PM10 i jego wpływ na zdrowie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu i ONZ.
