Długotrwałe bezrobocie w Polsce i Europie

Bezrobocie długotrwałe, według europejskich standardów, dotyczy osób aktywnych zawodowo w wieku od 15 do 74 lat, które były bezrobotne przez co najmniej 12 miesięcy. Ile takich osób jest w Polsce i w pozostałych krajach UE? Czy dotyka ono częściej kobiet czy mężczyzn?

UE wspiera wzrost gospodarczy, tworzenie miejsc pracy i konkurencyjność poprzez szereg programów i funduszy europejskich.

Europejski filar praw socjalnych, ogłoszony wspólnie przez Komisję Europejską, Parlament Europejski i Radę Europejską w 2017 r., określa szereg kluczowych zasad i praw wspierających sprawiedliwe i dobrze funkcjonujące rynki pracy i systemy opieki społecznej.

Podejście na rzecz aktywnej integracji to zalecenie Komisji Europejskiej, które ma umożliwić każdemu obywatelowi UE, pełne uczestnictwo w życiu społecznym, w tym posiadanie pracy. Pakiet Inwestycji Społecznych podkreśla znaczenie aktywizacji i dostępność usług, takich jak szkolenia zawodowe i pomoc w poszukiwaniu pracy.

Unia Europejska stawia sobie za cel walkę z długotrwałym bezrobociem. Niesie ono ze sobą szereg niekorzystnych konsekwencji dla społeczeństwa, zwiększa ryzyko popadnięcia w ubóstwo i wykluczenie społeczne.

Poza pogorszeniem materialnego standardu życia, może też prowadzić do pogorszenia indywidualnych umiejętności oraz zdrowia, a tym samym utrudnić przyszłe zatrudnienie, wydajność i zarobki.

Osoby długotrwale bezrobotne w Unii mają o połowę mniej szans na znalezienie zatrudnienia niż osoby krótkotrwale bezrobotne.

Wskaźnik bezrobocia długotrwałego

Eurostat publikuje co roku dane na temat wskaźników długotrwałego bezrobocia w poszczególnych krajach europejskich objętych systemem monitorowania. Ostatnie dane dotyczą roku 2020.

Wskaźnik bezrobocia długotrwałego mierzy udział ludności aktywnej zawodowo w wieku od 15 do 74 lat, która pozostaje bez pracy przez 12 miesięcy lub dłużej.

Bezrobotni są definiowani jako osoby w wieku 15-74 lata, które pozostawały bez pracy w tygodniu referencyjnym, były gotowe do podjęcia pracy w ciągu najbliższych dwóch tygodni, albo aktywnie poszukiwały pracy w ciągu ostatnich czterech tygodni, lub znalazły już pracę, którą zamierzają rozpocząć w ciągu następnych trzech miesięcy.

Okres bezrobocia jest definiowany jako czas trwania poszukiwania pracy lub jako czas od ostatniej pracy (jeżeli jest krótszy niż czas spędzony na poszukiwaniu pracy).

Wskaźnik jest częścią głównych wskaźników badania aktywności ekonomicznej ludności (BAEL), w którym szeregi są korygowane (korekta sezonowa). Dlatego porównanie go ze wskaźnikami w rocznych i kwartalnych szczegółowych zestawieniach, które nie są korygowane, może wykazywać nieznaczne różnice.

Wskaźnik jest również częścią zestawu wskaźników monitorujących realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju UE. Służy do weryfikacji postępów w zakresie celu 8, który między innymi wzywa do zapewnienia wszystkim możliwości pełnego i produktywnego zatrudnienia oraz godnej pracy.

Stopa bezrobocia długotrwałego w Europie

Ogólny wskaźnik bezrobocia zwykle wskazuje jak będzie kształtować się stopa bezrobocia długotrwałego, co wynika z samej konstrukcji wskaźnika. W danych za rok 2020 nie widać jeszcze skutków pandemii COVID-19, ale wzrósł wskaźnik ogólnego bezrobocia, a to oznacza, że w roku 2021 należy się spodziewać również wzrostu wskaźnika bezrobocia długotrwałego.

W roku 2020 stopa bezrobocia długotrwałego spadała w większości krajów członkowskich Unii Europejskiej. Przeciętna stopa wynosiła 2,5%.

Najtrudniejsza sytuacja na rynku pracy była w Grecji, gdzie 10,5% aktywnych zawodowo obywateli, było bez pracy od roku lub dłużej. Następne w kolejności państwa miały o połowę niższą stopę bezrobocia długotrwałego – to Włochy (5,1%) i Hiszpania (5,0%).

Polska należała w 2020r. do krajów z najlepszą sytuacją, długotrwale bezrobotnych było u nas tylko 0,8%, co lokuje nas na drugiej pozycji. Lepszy wynik od nas wykazały Czechy – 0,6%.

Niska stopa bezrobocia długotrwałego była jeszcze w Norwegii, Danii i Holandii (0,9%) oraz na Malcie, Węgrzech, w Szwecji i Niemczech (1,1%).

Wskaźnik bezrobocia długotrwałego w Europie w roku 2020 (% ludności aktywnej zawodowo)

Długotrwałe bezrobocie dotyka zarówno kobiety jak i mężczyzn. W roku 2020 w 16-tu na 29 krajów raportujących, wśród osób bezrobotnych przeważali mężczyźni. W 11-tu krajach stopa bezrobocia kobiet była wyższa niż mężczyzn, a w dwóch jednakowa (w Polsce i Holandii).

Największa różnica występowała w Grecji, gdzie wskaźnik długotrwałego bezrobocia kobiet przewyższał o 5,3 punkty procentowe wskaźnik dla mężczyzn. Wyraźna różnica występowała jeszcze w Hiszpanii (2,0 pp.) na niekorzyść kobiet i na Litwie (1,4 pp.). Z tym, że w przypadku Litwy sytuacja była odwrotna, więcej mężczyzn było długotrwale bezrobotnych.

Wskaźnik bezrobocia długotrwałego kobiet i mężczyzn w roku 2020 (% ludności aktywnej zawodowo)

Bezrobocie długotrwałe spada od 2014 r.

Dostępne na stronach Eurostatu dane publikowane są od 2009 do 2020r. W tym czasie szczyt bezrobocia długotrwałego przypadł na lata 2013 i 2014, kiedy to 5,5% kobiet jak i mężczyzn wśród osób aktywnych zawodowo pozostawało bez pracy od roku i ponad rok. Od tego czasu mogliśmy obserwować systematyczny spadek bezrobocia. W ostatnim analizowanym roku sytuacja mężczyzn poprawiała się o 3,1 pp., a kobiet o 3,0 pp.

Polska najgorsze wskazania wskaźnika wykazywała w roku 2013, dla kobiet 5,9% i dla mężczyzn 5,5%. Poprawa jaka dokonała się w Polsce, przewyższyła średnia unijną zarówno dla kobiet – odnotowany spadek do roku 2020 o 4,2 pp. jak i dla mężczyzn – spadek o 4,1 pp.

Bezrobocie długotrwałe zwykle podąża za trendami bezrobocia, ale z opóźnieniem, co oznacza, że ​​skutki pandemii COVID-19 będą widoczne w danych za rok 2021 i ta pozytywna tendencja prawdopodobnie zostanie zatrzymana.

Stopa bezrobocia długotrwałego według płci w latach 2009-2020 (% ludności aktywnej zawodowo)

W przypadku mężczyzn w największym stopniu sytuacja poprawiła się w Hiszpanii, gdzie stopa bezrobocia długotrwałego spadła z poziomu 12,3% w roku 2014 do 4,1% w roku 2020, czyli o 8,2 pp.

Na drugim miejscu uplasowała się Chorwacja ze spadkiem o 7,5 pp., a na kolejnych: Słowacja i Grecja – spadek o 6,8, Irlandia i Portugalia – 6,4 pp.

W Norwegii stopa bezrobocia nieznacznie wzrosła, ale kształtuje się cały czas na stosunkowo niskim poziomie, w 2014r. wynosiła 0,8%, a w 2020r. – 1,0%. W Luksemburgu utrzymała się na tym samym poziomie, chociaż w międzyczasie wzrosła do 2,3% w 2017r. po czym spadła w latach 2018 i 2019 do 1,3%. Generalnie państwa z niskimi wskazaniami stopy bezrobocia długotrwałego w 2014r. wykazywały też niższą poprawę wskaźnika w stosunku do lat następnych.

Stopa bezrobocia długotrwałego mężczyzn według kraju, w roku 2014 i 2020 (% ludności aktywnej zawodowo)

Widoczna jest również poprawa sytuacji kobiet. Między 2014, a 2020r. spadła liczba kobiet pozostających bez pracy co najmniej od roku. W największym stopniu nastąpiło to w Chorwacji - z poziomu 10,7% w 2014r. do 2,2% w 2020r. (spadek o 8,5 pp.). O ponad 5 punktów procentowych poprawiła się sytuacja jeszcze w Hiszpanii, gdzie w 2014r. stopa bezrobocia kobiet wynosiła 13,7%, a w 2020r. 6,1% (spadek o 7,6 pp.), w Grecji z 20,8% do 13,5% (spadek 0 7,3 pp.), na Słowacji z 11,1% do 4,0% (spadek o 7,1 pp.) oraz w Portugali z 8,7% do 2,4% (spadek o 6,3 pp.).

W Luksemburgu bezrobocie długotrwałe kobiet nawet nieznacznie wzrosło z 1,6% do 1,9%, a w Norwegii utrzymało się na tym samym poziomie.

Stopa bezrobocia długotrwałego kobiet według kraju, w roku 2014 i 2020 (% ludności aktywnej zawodowo)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu