Ceny energii elektrycznej i gazu w Polsce i w Europie

Jak kształtują się ceny energii w Polsce na tle innych europejskich krajów. Czy polskie gospodarstwa domowe płacą więcej za energię elektryczna i za gaz. Jaki udział w cenie energii mają koszty dystrybucji, a jaki podatki i wszelkie inne opłaty w Polsce i w Europie.

Eurostat zbiera informacje na temat cen energii elektrycznej i gazu w Europie. Ceny energii różnią się w poszczególnych krajach europejskich pod względem kosztów produkcji energii pozyskiwanej z różnych źródeł, z wykorzystaniem różnych technologii, warunków pogodowych i geopolitycznych oraz kosztów dystrybucji oraz podatków i opłat zawartych w cenie energii.

Następnym czynnikiem różnicującym ceny są taryfy stosowane dla różnego rodzaju odbiorców przez dostawców energii w zależności od ilości zużytej energii elektrycznej lub gazu, szeregu innych parametrów oraz opłat stałych. Ceny energii mogą wynikać też z zawartych umów negocjowanych z dużymi odbiorcami.

Eurostat podaje informacje o cenach energii elektrycznej i cenach gazu w podziale na ceny dla gospodarstw domowych oraz dla innych odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi w kilku ustalonych przedziałach zużycia energii.

Dlatego w dalszej analizie porównujemy cen energii dla wybranego, przeciętnego poziomu zużycia energii przez gospodarstwa domowe oraz pozostałych odbiorców.

Ceny energii dla gospodarstw domowych podane są w wartości brutto łącznie ze wszystkimi opłatami i podatkami, w tym VAT. Natomiast ceny dla pozostałych odbiorców nie zawierają podatków i opłat podlegających zwrotowi (możliwych do odliczenia) w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Publikowane przez Eurostat ceny energii to ceny uśrednione w przyjętych przedziałach w okresie półrocznym

Ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych

Przeciętny poziom rocznego zużycia energii elektrycznej przez gospodarstwo domowe przyjęty do analizy to od 2 500 do 5 000 kWh. Podane ceny są cenami detalicznymi dla konsumentów i obejmują podatki, opłaty i VAT dla przyjętego poziomu zużycia.

W drugim półroczu 2020r. najwyższe wśród wybranych państw europejskich ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych o przyjętym przedziale zużycia były w Niemczech (0,3 EUR/kWh), a w następnej kolejności w Danii (0,28 EUR/kWh), Belgii (0,27 EUR/kWh) i Irlandii (0,26 EUR/kWh). Na drugim biegunie krajów o najniższych cenach energii, nawet trzykrotnie niższym niż w Niemczech, znajduje się Bułgaria (0,098 EUR/kWh) oraz Węgry (0,101 EUR/kWh). Stosunkowo niskie ceny energii elektrycznej ok. 0,13 EUR/kWh były na Malcie, w Chorwacji, na Litwie i w Norwegii. Ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w Polsce na poziomie 0,15 EUR/kWh plasują nas na jedenastej pozycji wśród wybranych krajów europejskich.

W porównaniu do pierwszego półrocza 2020r. ceny energii elektrycznej w większości krajów spadły z wyjątkiem takich krajów jak Estonia, Francja, Austria, Słowenia oraz Polska. Tendencję spadkową widać też w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego (drugie półrocze 2019r.), najbardziej obniżeniu uległy ceny energii elektrycznej w Holandii, na Cyprze, w Norwegii i na Litwie. Polska zalicza się do krajów ze wzrostem cen energii zarówno w pierwszym półroczu jak i całym roku, obok Francji Austrii i Słowenii.

Jakim obciążeniem są ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w poszczególnych państwach pokazuje porównanie cen po przeliczeniu według standardu siły nabywczej (PPS). To porównanie nie wypada dobrze dla Polski, ceny energii elektrycznej w EUR/kWh były o połowę niższe w Polsce niż w Niemczech, po przeliczeniu na PPS różnica wynosi zaledwie 5%, a Polska jest trzecim krajem o najwyższych cenach energii, po Niemczech i Rumunii.

Relatywnie najniższe ceny energii w stosunku do siły nabywczej w drugim półroczu 2020r. były w Norwegii, Holandii, Szwecji i Finlandii.

Na cenę energii oprócz kosztów samego wyprodukowania energii składają się koszty jej dystrybucji oraz wszelkiego rodzaju opłaty w tym środowiskowe i podatki, a te różnią się znacząco w poszczególnych krajach. Najwyższe koszty wykazuje Dania, gdzie koszty dystrybucji i podatki stanowią aż 83,3% ceny detalicznej energii elektrycznej, w tym 21,2% to koszty dostarczenia energii, a 62,1% stanowią podatki i opłaty. To kraj o najwyższym poziomie podatków i opłat w cenie energii elektrycznej. Krajem o najniższych podatkach jest Holandia, która zapewnia zwrot (ulgę) dla gospodarstw domowych, która jest raportowana jako ujemne podatki i opłaty.

Stosunkowo najwyższe koszty dystrybucji energii miała Holandia, stanowiły niemal połowę ceny detalicznej, a najniższe Grecja z udziałem 15,3%.

Polska należy do krajów z wyższymi kosztami przesyłu i podatkami, łącznie stanowią one 68,7% ceny, w tym koszty dystrybucji stanowią 31,7%, a podatki 37% ceny detalicznej energii elektrycznej.

Ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w II półroczu 2020r. w EUR/kWh

Ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w II półroczu 2020r. wg standardu siły nabywczej [PPS]

Udział kosztów dystrybucji i podatków w cenie energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w II p.2020r.

Ceny energii elektrycznej dla innych odbiorców

Dla porównania cen energii elektrycznej dla innych odbiorców nie będących gospodarstwami domowymi przyjęto roczne zużycie na poziomie od 500 do 2000 MWh. Podane ceny zawierają koszty produkcji, dystrybucji oraz wszystkie niepodlegające zwrotowi podatki i opłaty.

Niemcy, tak jak w przypadku gospodarstw domowych również dla pozostałych odbiorców przodują pod względem wysokości cen energii elektrycznej, są one ponad trzykrotnie wyższe niż w Norwegii.

Wysokie ceny były w Wielkiej Brytanii (tu przyjęto z powodu braku danych ceny z pierwszego półrocza), we Włoszech i Irlandii.

Polska wśród 29 krajów europejskich pod względem wysokości ceny energii zajmuje 12 pozycję z ceną 0,108 EUR/kWh dla pozostałych odbiorców o przyjętym rocznym zużyciu energii.

Ze względu na parytet siły nabywczej ceny energii elektrycznej w Polsce należą do najwyższych w Europie, wyższe ceny energii są jedynie w Rumunii. Stosunkowo najniższe ceny były w krajach skandynawskich.

W porównaniu do pierwszego półrocza w 15 krajach ceny energii spadły, w pozostałych wzrosły. W stosunku do drugiego półrocza 2019r. ceny spadły w 13 krajach. Spadek cen w obu okresach zarejestrowano w 8 krajach, należą do nich: Grecja, Chorwacja, Cypr, Węgry, Portugalia, Słowacja, Szwecja i Norwegia. W Polsce cena energii elektrycznej dla odbiorców pozostałych nieznacznie spadła w drugim półroczu w stosunku do pierwszego, ale w porównaniu rok do roku była o 30% wyższa.

Stosunkowo najwyższe koszty dystrybucji w drugim półroczu 2020r. były na Litwie, gdzie stanowiły 34,5% w cenie energii, blisko 30% na Łotwie i w Irlandii. Najmniejszy udział koszty dystrybucji miały w Danii 11,5% oraz w Grecji – 12%.

Najwyższy udział podatków w cenie energii (tu uwzględniono wszystkie opłaty i podatki również te podlegające zwrotowi jak VAT) wykazała Dania – 73,6%, na drugim miejscu Niemcy 60,6%, następne w kolejności Wochy 46,5%. Najniższe udział podatki miały na Malcie – 17,2% ceny energii elektrycznej.

W Polsce koszty dystrybucji energii do pozostałych odbiorców stanowiły 20,4%, a podatki 39,7%, co łącznie daje 60,1% udziału w cenie energii elektrycznej.

Ceny energii elektrycznej dla innych odbiorców w II półroczu 2020r. w EUR/kWh

Ceny energii elektrycznej dla innych odbiorców w II półroczu 2020r. wg standardu siły nabywczej [PPS]

Udział kosztów dystrybucji i podatków w cenie energii elektrycznej dla pozostałych odbiorców w II p.2020r.

Ceny gazu dla gospodarstw domowych

Bazą do porównania cen gazu dla gospodarstw domowych jest przeciętny, roczny poziom zużycia gazu ziemnego od 20 do 200 GJ (dotyczy tylko gazu z sieci). Wszystkie dane są cenami detalicznymi dla konsumentów i obejmują podatki, opłaty i VAT. Cypr, Malta i Finlandia nie podają cen gazu ziemnego w sektorze gospodarstw domowych, a Wielka Brytania w momencie opracowania raportu jeszcze nie podała danych, dlatego przyjęto ceny z pierwszego półrocza.

Ceny gazu ziemnego w drugiej połowie 2020 r. najwyższe były w Szwecji, Holandii, we Włoszech oraz w Hiszpanii, a najniższe na Łotwie, Litwie, na Węgrzech, w Rumunii i Bułgarii. Cena gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w Polsce była 2,5 krotnie niższa niż w Szwecji i ok. 50% wyższa niż na Łotwie.

Po przeliczeniu według standardu siły nabywczej ceny gazu w Polsce są już istotnie wyższe, zajmujemy 7 pozycję wśród krajów o najwyższych cenach. Wyższe ceny wg PPS są w Czechach, Szwecji, Holandii, we Włoszech, w Portugalii, a najwyższe w Hiszpanii.

Porównanie cen drugiego półrocza z analogicznym okresem roku poprzedniego pokazuje w zdecydowanej większości krajów spadek cen gazu, z wyjątkiem Niemiec, Holandii i Portugalii. Tendencja ta nie została utrzymana w następnym półroczu, ceny drugiego półrocza były w 11 krajach wyższe niż w pierwszym półroczu 2020r. Polska znalazła się wśród 13 krajów, w których ceny spadały w obydwu porównywanych okresach.

W cenie detalicznej gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w Danii tylko 21,3% stanowią koszty wytworzenia, pozostałe 16,9% to koszty dystrybucji, a 61,8% podatki i opłaty.

Udział kosztów dystrybucji gazu w cenie wahał się w poszczególnych krajach od 9,7% w Holandii do 42,9% na Łotwie, a podatki i opłaty stanowiły od 8,9% w Grecji do 61,8% w Danii.

W Polsce koszty dystrybucji stanowiły wyższy udział (25,5%) niż podatki i opłaty (19,8%).

Ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w II półroczu 2020r. w EUR

Ceny gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w II półroczu 2020r. wg standardu siły nabywczej [PPS]

Udział kosztów dystrybucji i podatków w cenie gazu ziemnego dla gospodarstw domowych w II p.2020r.

Ceny gazu dla odbiorców innych niż gospodarstwa domowe

Pozostali odbiorcy niebędący gospodarstwami domowymi to podmioty zużywające rocznie od 10 000 do 100 000 GJ gazu ziemnego. Ceny odpowiadają podstawowej cenie gazu ziemnego, zawierającej wszystkie niepodlegające zwrotowi podatki i opłaty. Dane nie uwzględniają ilości gazu ziemnego wykorzystywanego w procesach chemicznych lub produkcji energii elektrycznej lub ciepła.

W drugiej połowie 2020 r. najwyższe ceny gazu ziemnego dla pozostałych odbiorców wśród 26 państw były w Finlandii (0,049 EUR/ kWh), Szwecji (0,037 EUR/ kWh) i Francji (0,035 EUR/kWh). Najniższe ceny gazu były w Bułgarii (0,02 EUR/ kWh). Polska z ceną 0,29 EUR/kWh zajmuję 9 pozycję wśród krajów z najwyższą ceną.

Porównanie cen według standardu siły nabywczej (PPS) stawia nas na pierwszej pozycji z najwyższą ceną gazu ziemnego (0,05 PPS/kWh), zbliżony poziom był w Rumunii (0,47 PPS/kWh). Państwa o najniższych cenach z uwzględnieniem siły nabywczej to Belgia, Dania i Luksemburg.

W przypadku odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi ceny gazu ziemnego w drugim półroczu 2020r. spadały zarówno w stosunku do pierwszego półrocza jak i w porównaniu rok do roku w zdecydowanej większości krajów, w Polsce również.

Udział kosztów dystrybucji w cenie brutto gazu zimnego najwyższy był w Irlandii i wynosił 33,1%, a najniższy w Holandii 5,6%. Udział w cenie gazu ziemnego wszystkiych podatków i opłat również tych podlegających zwrotowi jak VAT,  kształtował się od 8,5% w Luksemburgu do 69,4% w Danii.

Dla Polski wskaźniki te wynoszą odopowiednio, udział kosztów dystrybucji gazu 18,1%, a udział podatków i opłat zawartych w cenie 21,1%.

Ceny gazu ziemnego dla innych odbiorców w II półroczu 2020r. w EUR/kWh

Ceny gazu ziemnego dla innych odbiorców w II półroczu 2020r. wg standardu siły nabywczej [PPS]

Udział kosztów dystrybucji i podatków w cenie gazu ziemnego dla pozostałych odbiorców w II p.2020r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostatu