Pozwolenie na użytkowanie budynku

Zwykle można przystąpić do użytkowania budynku - po zawiadomieniu o zakończeniu budowy właściwego organu (powiatowego lub wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego wg ich właściwości), jeśli ten nie wniesie sprzeciwu w ciągu 14 dni.

W stosunku do niektórych obiektów, wymienionych w prawie budowlanym, wymagane jest uzyskanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie.

Nowelizacja ustawy prawo budowlane wprowadza zmiany, które wchodzą w życie 19 września 2020r. a dotyczące np. użytkowania obiektów budowlanych niezgodnie z przepisami i konsekwencjami karnymi z tego wynikającymi. W tekście poniżej kolorem czerwonym zaznaczono zapisy obowiązujące do 19.09.2020r. , a kolorem zielonym obowiązujące od 19.09.2020r.

Obiekty budowlane z obowiązkiem uzyskania pozwolenia na użytkowanie

Przed przystąpieniem do użytkowania obiektu budowlanego należy uzyskać decyzję o pozwoleniu na użytkowanie, jeżeli:

1. na budowę obiektu budowlanego jest wymagane pozwolenie na budowę i jest on zaliczony do kategorii:

• V, IX–XVI,
• XVII (z wyjątkiem warsztatów rzemieślniczych, stacji obsługi pojazdów, myjni samochodowych i garaży do pięciu stanowisk włącznie),
• XVIII (z wyjątkiem obiektów magazynowych: budynki składowe, chłodnie, hangary i wiaty, a także budynków kolejowych: nastawnie, podstacje trakcyjne, lokomotywownie, wagonownie, strażnice przejazdowe i myjnie taboru kolejowego),
• XX,
• XXII (z wyjątkiem placów składowych, postojowych i parkingów),
• XXIV (z wyjątkiem stawów rybnych),
• XXVII (z wyjątkiem jazów, wałów przeciwpowodziowych, opasek i ostróg brzegowych oraz rowów melioracyjnych),
• XXVIII–XXX,

o których mowa w załączniku do ustawy prawo budowlane (zobacz kategorie obiektów budowlanych).

2. pozwolenie takie jest wymagane również wtedy gdy taki obowiązek nałoży organ nadzoru budowlanego w związku z wydaną decyzją o legalizacji;


3. gdy inwestor chciałby zacząć użytkować budynek przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych.

Decyzja o pozwoleniu na użytkowanie obiektu przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych może obejmować:

• obiekt budowlany lub jego cześć,
• niektóre z obiektów budowlanych objętych jedną decyzją o pozwoleniu na budowę lub zgłoszeniem budowy:
  • wolno stojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane;
     
  • sieci:

1. elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV,
2. wodociągowych,
3. kanalizacyjnych,
4. cieplnych,
5. gazowych o ciśnieniu roboczym nie wyższym niż 0,5 MPa;

Decyzja o pozwoleniu na użytkowanie może być wydana, jeżeli oddawane do użytkowania obiekty budowlane lub ich części mogą samodzielnie funkcjonować zgodnie z przeznaczeniem.

Inwestor, w stosunku do którego nałożono obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego, jest obowiązany zawiadomić, zgodnie z właściwością wynikającą z przepisów szczególnych, organy:

• Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
• Państwowej Straży Pożarnej

– o zakończeniu budowy obiektu budowlanego i zamiarze przystąpienia do jego użytkowania. Organy zajmują stanowisko w sprawie zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym.

Niezajęcie stanowiska przez organy, wymienione powyżej, w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, traktuje się jak niezgłoszenie sprzeciwu lub uwag.

Obowiązkowa kontrola budowy przed wydaniem pozwolenia na użytkowanie

Przed wydaniem pozwolenia na użytkowanie właściwy organ ma obowiązek przeprowadzić obowiązkową kontrolę budowy w celu stwierdzenia prowadzenia jej zgodnie z ustaleniami i warunkami określonymi w pozwoleniu na budowę oraz z projektem budowlanym. 

Kontrola obejmuje sprawdzenie:

• zgodności obiektu budowlanego z projektem zagospodarowania działki lub terenu;
• zgodności obiektu budowlanego z projektem architektoniczno-budowlanym i technicznym, w zakresie:
  • charakterystycznych parametrów technicznych: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji,
  • wykonania widocznych elementów nośnych układu konstrukcyjnego obiektu budowlanego,
  • geometrii dachu (kąt nachylenia, wysokość kalenicy i układ połaci dachowych),
  • wykonania urządzeń budowlanych,
  • zasadniczych elementów wyposażenia budowlano-instalacyjnego, zapewniających użytkowanie obiektu zgodnie z przeznaczeniem,
  • wykonania instalacji zapewniających użytkowanie obiektu budowlanego zgodnie z przeznaczeniem,
  • zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z tego obiektu przez osoby niepełnosprawne, o których mowa w art. 1 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r., w tym osoby starsze – w stosunku do obiektu użyteczności publicznej i budynku mieszkalnego wielorodzinnego;

• spełnienia wskazanych warunków (oddawane do użytkowania obiekty budowlane lub ich części mogą samodzielnie funkcjonować zgodnie z przeznaczeniem), jeżeli przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych;

• wyrobów budowlanych szczególnie istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa pożarowego;
• w przypadku nałożenia w pozwoleniu na budowę obowiązku rozbiórki istniejących obiektów budowlanych nieprzewidzianych do dalszego użytkowania lub tymczasowych obiektów budowlanych - wykonania tego obowiązku, jeżeli upłynął termin rozbiórki określony w pozwoleniu;
• uporządkowania terenu budowy

Złożenie wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie jest jednocześnie wezwaniem organu do przeprowadzenia obowiązkowej kontroli.
Właściwy organ przeprowadza obowiązkową kontrolę przed upływem 21 dni od dnia doręczenia wezwania albo uzupełnionego wezwania.

O terminie obowiązkowej kontroli organ zawiadamia inwestora w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania albo uzupełnionego wezwania.

Inwestor jest obowiązany uczestniczyć w obowiązkowej kontroli w wyznaczonym terminie.

Organ nadzoru budowlanego może w pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego określić warunki użytkowania tego obiektu albo uzależnić jego użytkowanie od wykonania, w oznaczonym terminie, określonych robót budowlanych.

Stwierdzenie nieważności decyzji o pozwoleniu na użytkowanie budynku

Organ nie może stwierdzić nieważności decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, jeżeli upłynęło 5 lat od dnia, w którym decyzja o pozwoleniu na użytkowanie stała się ostateczna.

Nielegalne użytkowanie budynku

W przypadku stwierdzenia użytkowania obiektu budowlanego lub jego części z naruszeniem przepisów, organ nadzoru budowlanego poucza inwestora lub właściciela, że obiekt budowlany nie może być użytkowany bez uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie lub dokonania skutecznego zawiadomienia o zakończeniu budowy.

Po upływie 60 dni od dnia doręczenia pouczenia organ nadzoru budowlanego sprawdza, czy obiekt budowlany lub jego część jest nadal użytkowany z naruszeniem przepisów.

Jeżeli tak jest, organ nadzoru budowlanego, w drodze postanowienia, wymierza karę z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego.

Kara za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego

Kara = stawka opłaty (500 zł) * współczynnik kategorii obiektu budowlanego (k) * współczynnik wielkości obiektu budowlanego

Np. dla budynku mieszkalnego jednorodzinnego współczynnik kategorii wynosi 2, a wsp. wielkości = 1.

Jest to kara jeżeli organ nadzoru stwierdzi nieprawidłowości podczas kontroli, w przypadku stwierdzenia nielegalnego użytkowania po 60 dniach od kontroli i pouczenia wtedy stawka opłaty (podstawowa) podlega 10-krotnemu podwyższeniu.

Po upływie kolejnych 30 dni organ nadzoru ponowienie sprawdza czy obiekt jest nadal użytkowany z naruszeniem przepisów, jeżeli uzna że tak jest wydaje kolejne postanowienie o nałożeniu kary, a stawka opłaty (podstawowa) podlega 5-krotnemu podwyższeniu.

Postanowienie o nałożeniu kary, może być wydawane wielokrotnie, jednak kolejne postanowienie nie może być wydane wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia wydania poprzedniego postanowienia.

Wniosek o pozwolenie na użytkowanie w formie elektronicznej

Od 1 lipca 2021r. weszły w życie przepisy, zgodnie z którymi można składać wniosek o pozwolenie na użytkowanie zarówno w formie papierowej (jak dotychczas) oraz w formie dokumentu elektronicznego za pośrednictwem adresu elektronicznego.

ustawa prawo budowlane - art. 54 -  59i