Ława fundamentowa

W przypadku ław fundamentowych o większych szerokościach stosuje się zbrojenie na zginanie w kierunku poprzecznym (przekrój żelbetowy). Przekrój poprzeczny ław uzależniony jest od ich wymiarów i działających na nie obciążeń. Przy małych obciążeniach, gdy wymiary ław nie są duże wykonuje się z reguły ławy o przekroju prostokątnym lub teowym. Przy większych rozmiarach ław, gdy uzasadniają to względy ekonomiczne, stosowane są przekroje trapezowe lub schodkowe. Starsze budynki mają często ławy wykonane z cegły lub kamienia łamanego.

Ławy fundamentowe wykonuje się najczęściej jako monolityczne o przekroju prostokątnym, teowym, trapezowym lub schodkowym (rys. 1).

Szerokość ław fundamentowych

Szerokość ław fundamentowych uzależniona jest od przekazywanych na nie obciążeń oraz od nośności podłoża i jest na ogół przedmiotem obliczeń. Najczęściej pod ławy fundamentowe wykonuje się warstwę betonu podkładowego o grubości 100 mm; można również posadowić ławę bezpośrednio na gruncie.

Wysokość betonowych ław fundamentowych

Wysokość ław betonowych nie powinna być mniejsza niż 300 mm i należy ją przyjmować z warunku nieprzekroczenia wytrzymałości betonu na rozciąganie spowodowane zginaniem odsadzek. Na ogół ławy betonowe mają wysokość przy której kąt α (rys.1) spełnia warunek tg α > 1,5.

Zbrojenie ław fundamentowych

W ławach fundamentowych stosuje się zbrojenie podłużne, zwyczajowo 4 φ 12 objęte strzemionami φ 6 mm. W uzasadnionych przypadkach stosuje się pręty o większych przekrojach. Pręty podłużne powinny być łączone z zachowaniem maksymalnych długości zakładów dla przekrojów rozciąganych; dotyczy to również narożników ław.

Ławy fundamentowe betonowe na odcinkach występowania w ścianach otworów (np. bramy garażowe) powinny być zbrojone w kierunku podłużnym (przekroje żelbetowe). Przekrój takiego zbrojenia na zginanie, wywołane odporem gruntu na odcinku otworu, należy wyznaczać obliczeniowo. 

Rysunek 1. Przekroje poprzeczne ław betonowych: a) prostokątny, b) teowy, c) trapezowy, d) schodkowy;
                 B -szerokość ławy, h - wysokość ławy

Jeżeli ławy fundamentowe ścian mają szerokość przy której spełnienie warunków dla ław betonowych nie jest możliwe lub ekonomicznie nieuzasadnione (zbyt duża wysokość) wykonuje się ławy fundamentowe żelbetowe ze zbrojeniem dolnym prostopadłym do osi ław (rys.2). Korzystne jest przyjmowanie wysokości ław przy których dla przekroju żelbetowego nie jest potrzebne zbrojenie na ścinanie komplikujące wykonawstwo. 

Rysunek 2. Przekroje poprzeczne ław żelbetowych: a) prostokątny, b) teowy, c) trapezowy, d) schodkowy;
                  B - szerokość ławy, h - wysokość ławy, d - wysokość obliczeniowa przekroju ławy, a - grubość muru

Ławy fundamentowe pod rzędami słupów

Ławy fundamentowe pod rzędami słupów wykonuje się jako żelbetowe, najczęściej w przypadkach gdy stopy fundamentowe zajmowałyby znaczną część powierzchni zabudowy, co utrudnia warunki ich wykonania. Mogą one również w pewnym stopniu wyrównywać różnice przemieszczeń pionowych słupów spowodowane nierównomiernym osiadaniem podłoża.

Ławy fundamentowe pod rzędami słupów, z uwagi na odpór podłoża na długości ławy, poddane są istotnemu zginaniu w kierunku podłużnym – można je w uproszczeniu rozpatrywać jako „odwrócone belki” podparte w miejscach występowania słupów, obciążone w sposób ciągły obciążeniem równoważnym obciążeniom ze słupów. Taki schemat jest jednak daleko idącym uproszczeniem, zwłaszcza na podłożach o małej odkształcalności (duża sztywność podłoża). W takich przypadkach należy obliczać zginanie ław uwzględniając ich współpracę z podłożem gruntowym (np. schemat belki na podłożu sprężystym).

Ławy fundamnetowe obciążone słupami mogą mieć zróżnicowane przekroje poprzeczne - takie jak ławy pod ścianami. Zasady ich zbrojenia są analogiczne jak belek ciągłych z tym, że zbrojenie przęsłowe na odcinkach pomiędzy słupami jest zbrojeniem górnym (rys. 3a), a zbrojenie podporowe pod słupami zbrojeniem dolnym (rys. 3b). Przy ławach fundamentowych o większej szerokości może zachodzić potrzeba stosowania zbrojenia dolnego ławy w kierunku poprzecznym oraz zbrojenia na ścinanie (przebicie).

Ławy fundamentowe stykają się z podłożem gruntowym. Z tego względu pręty zbrojenia ław powinny mieć otuliny nie mniejsze niż 40 mm. W ławach posadowionych bezpośrednio na gruncie (bez betonu podkładowego) otulina zbrojenia dolnego nie powinna być mniejsza od 75 mm.

Rysunek 3. Przekroje podłużne ławy prostokątnej ze zbrojeniem (patrz tekst)

Ławy fundamentowe murowane

Ławy fundamentowe murowane można stosować powyżej poziomu wody gruntowej, w budynkach do 3 – 4 kondygnacji. Wykonuje się je z cegły pełnej lub kamienia. Ławy te w przekroju poprzecznym mają kształt schodkowy. W celu zmniejszenia objętości muru, wykonuje się odsadzki (poszerzenia schodkowe fundamentu, wystające poza lico ściany). 

Do wykonywania ław fundamentowych ceglanych stosuje się cegłę pełną klasy co najmniej 75 oraz zaprawę cementowo – wapienną (min. 3 warstwy cegieł w odsadzce) lub cementową (min. 2 warstwy cegieł w odsadzce). Odsadzki wykonuje się na ¼ cegły.

Ławy fundamentowe kamienne wykonuje się na zaprawie cementowej, z odsadzkami min. 5 cm i nie mniejszymi niż 0,12 grubości ściany. 

Wysokość ławy fundamentowej murowanej (h) jest uzależniona od marki zaprawy oraz wielkości odsadzki (s). Stosując zaprawę cementowo – wapienną przyjmować należy h ≥ 3s, przy zaprawie cementowej h ≥ 2s.

Rysunek 4. Przekrój poprzeczny ławy murowanej z cegły;
B - szerokość ławy, h - wysokość ławy, s - odsadzka całkowita, s_i - odsadzka pojedyncza, a - grubość ściany

Rysunek 5. Przekrój poprzeczny ławy murowanej z kamienia;
B - szerokość ławy, h - wysokość ławy, s - odsadzka całkowita, s_i - odsadzka pojedyncza, a - grubość ściany

Obecnie ławy fundamentowe murowane są rzadko stosowane.