Leksykon

Balustrady - wymagania techniczne

Balustrady są niezbędnym elementem konstrukcyjnym zapewniającym bezpieczeństwo użytkownikom obiektów budowlanych, montowanym na krawędziach schodów, tarasów, balkonów, pochylni, mostów, wiaduktów itp. Balustrady, ze względu na ich umiejscowienie, wpływają w istotny sposób na estetykę obiektów. 

Balustrady mogą być wykonywane ze stali, betonu, szkła, drewna, tworzywa sztucznego i innych materiałów konstrukcyjnych. 

 

Rodzaje balustrad:

 

Balustrady pełne - definicja

Balustrady pełne wykonywane z elementów murowych lub betonu, zakończone parapetem lub poręczą.

 

Balustrady kurtynowe - definicja

Balustrady kurtynowe utworzone z pełnych elementów (np. szkło, tworzywo sztuczne) mocowanychbezpośrednio do konstrukcji.

 

Balustrady ażurowe - definicja

Balustrady ażurowe wykonywane z pionowych elementów (tralek) drewnianych, kamiennych, betonowych, metalowych, połączonych u góry poręczą.

 

Balustrady szkieletowe - definicja

Balustrady szkieletowe wykonane ze słupków, poręczy oraz wypełnienia pomiędzy nimi; w zależności od rodzaju wypełnienia mogą być one pełne (obustronnie obudowane np. płytami g-k) lub ażurowe wypełnione np. siatką.

 

Balustrada, która w tle zasłonięta jest np. ścianą lub innym trwałym pełnym elementem konstrukcyjnym nazywana jest balustradą ślepą.

 

Balustrady – warunki techniczne

 

Wymagania odnośnie balustrad zawarte w rozporządzeniu WT:

  • balustrady należy wykonywać na schodach wewnętrznych i zewnętrznych, służących do pokonania wysokości przekraczającej 0,5 m;
  • balustrady nie powinny mieć ostro zakończonych elementów;
  • szklane elementy balustrad powinny być wykonane ze szkła o podwyższonej wytrzymałości na uderzenia, tłukące się na drobne, nieostre odłamki;
  • wysokość oraz wypełnienie płaszczyzn pionowych balustrad a także prześwity lub otwory w wypełnieniu balustrad powinny zapewniać skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób; ograniczenia wymiarów w tym zakresie podano w tablicy:

 

Minimalne wysokości balustrad

Rodzaj budynków 
(przeznaczenie użytkowe)
Minimalna wysokość balustrady, mierzona do wierzchu poręczy
(m)
Maksymalny prześwit lub wymiar otworu pomiędzy elementami wypełnienia balustrady
(m)

Budynki jednorodzinne i wnętrza mieszkań wielopoziomowych

0,90 nie reguluje się
Budynki wielorodzinne i zamieszkania zbiorowego, oświaty i wychowania oraz zakładów opieki zdrowotnej 1,10 0,12
Inne budynki 1,10 0,20

 

  • dopuszcza się obniżenie pionowej części balustrady do 0,7 m, pod warunkiem uzupełnienia jej górną częścią poziomą o szerokości dającej łącznie z częścią pionową wymiar nie mniejszy niż 1,2 m;
  • w budynku, w którym przewiduje się zbiorowe przebywanie dzieci bez stałego nadzoru, balustrady powinny mieć rozwiązania uniemożliwiające wspinanie się na nie oraz zsuwanie się po poręczy;
  • balustrady oddzielające różne poziomy w budynkach użyteczności publicznej np.
    w halach sportowych, kinach, teatrach, powinny zapewniać bezpieczeństwo użytkowników także w przypadku paniki;
  • konstrukcja balustrad powinna zapewnić przeniesienie sił poziomych, określonych w Polskiej Normie dotyczącej podstawowych obciążeń technologicznych i montażowych.

 

Obecnie najczęściej wykonywane są balustrady szkieletowe składające się ze słupków, poręczy oraz elementów wypełniających pomiędzy nimi. Należy przyjmować, że wypełnienia w tego typu balustradach są także elementami konstrukcyjnymi gdyż mają one powierzchnię umożliwiającą wypadnięcie osób po ich zniszczeniu.

 

Obciążenia działające na balustrady

 

W projektowaniu balustrad, zgodnie z wymaganiami rozporządzenia WT, należy brać pod uwagę obciążenia mogące pojawiać się w czasie wykonywania i eksploatacji obiektu. Do obciążeń tych należy zaliczać obciążenia poziome skupione lub liniowe rozłożone na jednostkę długości (działające np. na poręcze) jak również obciążenia ciałem ciężkim miękkim (istotne dla wypełnień otworów) oraz uderzenia ciałem twardym (np. dla wypełnień szklanych). Wartości tych obciążeń powinien ustalać projektant w zależności od kategorii powierzchni którą ogranicza balustrada.

 

W „Polskiej Normie” brak jest jednoznacznie określonych obciążeń działających na balustrady. Projektanci powinni przyjmować miarodajne wartości tych oddziaływań korzystając z wartości obciążeń określonych w normach dla podobnych elementów konstrukcyjnych oraz kierując się doświadczeniem.

 

W normie PN-EN 1991-1-1 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje - Część 1-1: Oddziaływania ogólne - Ciężar objętościowy, ciężar własny, obciążenia użytkowe w budynkach w p. 6.4 Obciążenia poziome ścian ograniczających i spełniających funkcje barier zaleca się przyjmowanie poziomego obciążenia liniowego na wysokości nie wyższej od 1,20 m.

Wartości charakterystyczne tych obciążeń dla niektórych kategorii użytkowania powierzchni zestawiono w tablicy:

 

Obciążenia poziome ścian ograniczających i spełniających funkcje barier
Obciążenie powierzchniowe Dopuszczalne obciążenie qk w [KN/m2]
Kategorie: A, B, C1 0,2 - 1,0 (0,5)
Kategorie: C2 - C4, D 0,8 - 1,0
Kategoria: C5 3,0 - 5,0
Uwaga: wartości wyróżnione są wartościami zalecanymi

 

W wypadku barier obciążenia liniowe powinny być przyjmowane dla najwyżej położonych elementów poziomych, którymi najczęściej są poręcze. Należy jednak zakładać działanie obciążeń poziomych również na mniejszych wysokościach np. w najmniej korzystnym położeniu dla wypełnień barier.

 

Norma PN–B–02003:1982 Obciążenia budowli – Obciążenia zmienne technologiczne – Podstawowe obciążenia technologiczne i montażowe definiuje charakterystyczne obciążenia liniowe dla „np. poręczy balkonów, galerii, klatek schodowych, tarasów oraz parapetów w ścianach osłonowych” wartości tych obciążeń zestawiono w tablicy: 

 

Podstawowe obciążenia technologiczne i montażowe

Rodzaj obiektu Wartość obciążenia [kN/m]
budynki mieszkalne, przedszkola, żłobki, sanatoria, domy wypoczynkowe, szpitale, inne budynki i pomieszczenia lecznicze jeśli nie ma innych wymagań.  1,0
trybuny sportowe i inne.  1,5
pomosty, przejścia, ogrodzenia miejsc  przeznaczonych do przebywania pojedynczych ludzi w dowolnym miejscu poręczy, jeżeli z danych technologicznych nie ma potrzeby uwzględnienia wyższej wartości.  0,3
 

 

Obciążenia dla barier zalecane w obu cytowanych wyżej normach dla większości obiektów (typów powierzchni) są zbliżone. Wyraźna różnica występuje w przypadku powierzchni „ogólnie dostępnych dla tłumu” – kategoria użytkowania C5 do której zalicza się między innymi trybuny sportowe.

 

„Polska Norma” nie określa warunków dla analitycznego lub doświadczalnego sprawdzania efektów uderzenia barier ciałem miękkim oraz ciałem twardym. Obciążenia takie powinny być brane pod uwagę zwłaszcza przy projektowaniu barier z wypełnieniami. Propozycje w tym zakresie można znaleźć w instrukcji ITB Lekkie nienośne przegrody budowlane. Wymagania i cechy wytrzymałościowe- autor A. Piekarczuk.

 


rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie  -  § 298


Normy i przepisy budowlane